typhusbacillen in sterkere mate agglutineerde dan paratyphusbacillen.

Ik moet bekennen, ook op grond van eigen ervaring ') in Holland, in het onderhavige geval de gedachte aan een dubbele infectie te hebben onderdrukt. Eerst de kweekproeven bij de sectie brachten tot de diagnose typhusparatyphus-B.

Voorloopig kan geval 4345 slechts gevoegd worden bij de nog kleine rij van patienten, bij wie tijdens eene koortsige ziekte typhus- en paratyphus-B-bacillen gelijktijdig in bloed en organen werden aangetroffen 2). Wij mogen de hoop er bij uitspreken, dat op den duur het wezen van dergelijke dubbele besmettingen beter bekend zal worden dan thans nog het geval is. De jongste onderzoekingen over varkenspest, waarbij eveneens een paratyphus-B-bacil zeer vaak in het lichaam kruist, zonder die pathogene beteekenis, welke aan dit organisme vroeger wel eens werd toegeschreven, doet zeker iets naders betreffende dit punt verwachten.

In onze aangekondigde mededeeling over proeven met zieke varkens komen wij hierop nader terug.

November 1908.

') Nederl. Tijdschr. v. Qeneesk. 1907. I. p. 188.

3) Zie b. v. Gaethgens, Arbeiten a. d. Kais. Ges. Amte. 1907. Bnd. 25. 1203.