die eveneens in Bahia onderzocht. Mathis en Baujean onderzochten in Tonkin een geval dat uit Guadeloupe was geïmporteerd en vonden uitsluitend eieren met lateralen doorn. ')

Turner 2), die in Zuid-Afrika een uitgebreid onderzoek naar Bilharziaziekte verrichtte, neigt er toe, om twee verschillende species aan te nemen. Ook hij vond verschillen in de geographische verbreiding (en wel in één en hetzelfde land) en verder de eieren met lateralen doorn steeds in de faeces en nooit in de urine; die met teriniualen doorn in urine en faeces. Volgens hem is het zeer lastig zich voor te stellen, hoe het mogelijk is, dat dezelfde wormsoort in een zekere streek beide eiersoorten en in andere streken slechts ééne eiersoort zou kunnen produceeren. Ook komt volgens hem cirrhosis van de lever uitsluitend voor in die streken, waar men de eieren met lateralen doorn vindt. Toch is Turner in zijn uitspraak zeer voorzichtig, daar hij eens in een longvat enkele exemplaren van Schistosomum vond, waaronder drie wijfjes, die in den canalis gynaecophorus van mannetjes opgesloten in haar uterus eieren met lateraal geplaatsten doorn hadden. Hij verwachtte, dat het longweefsel met eieren van Sch. Mansoni zou geïnfiltreerd zijn, maar vond er alleen zulke met terminaal geplaatsten doorn. Turner schijnt aan te nemen, dat deze eieren waren geproduceerd door de wijfjes, die hij in de longvaten vond, wat echter lang nog niet bewezen en zelf zeer onwaarschijnlijk is. Het is nl. toch bekend en mijne onderzoekingen hebben mij er nog eens van overtuigd, dat Sch. Mansoni

l) Mathis, C. et Baujean, Un cas de Biiharziose intestinale contractée a la Guadeloupe et observée au Tonkin. Extrait du Bulletin de la Société médic. chirurgicale de 1' Indochine, Mars 1910.

5) G. A. Turner, An account of some of the helminthes occurring among the South African Natives. Journal of Trop. Med. and Hyg. Vol. XIII, No. 3 pag. 33—40 en Vol. XIII, No. 4, pag. 50—59.