Ieder, die zelf inentingen heeft verricht onder Inlanders, weet, hoe moeilijk het is, om hierover werkelijk betrouwbate cijfers te verkrijgen, vooral indien bij deze inentingen dwang, al is deze nog zoo licht, moet worden gebruikt. In het laatste geval trachten de menschen zich dan op allerlei wijzen aan de vaccinatie te onttrekken en te doen voorkomen, of zij ingeënt zijn, terwijl dit niet is gebeurü.

Verschillende trucs worden daarbij aangewend, die soms zóó goed zijn bedacht, dat het veel scherpzinnigheid vereischt om ze te ontmaskeren. Het stellen van een „wakil" is daarbij wel één van de meest gewone, waarbij iemand, die reeds éénmaal is gevaccineerd, zich tegen betaling van een bepaalde kleine geldsom beschikbaar stelt om den prik, die voor een ander bestemd is, in ontvangst te nemen. Dat op die wijze dezelfde persoon tweemaal wordt ingeënt en een ander als ingeënt wordt ingeschreven, terwijl dit niet is gebeurd, wordt, vooral indien groote groepen van personen op verschillende dagen moeten worden behandeld, niet gemakkelijk bemerkt. Dat Inlanders, indien zij om de eene of andere reden worden gedwongen zich te laten vaccineeren, er geld, en soms veel geld voor over hebben om zich aan deze kunstbewerking te onttrekken, is ons aan het Instituut-Pasteur kort geleden nog ten duidelijkste gebleken. Vijf Inlanders, die een bewijs noodig hadden dat zij tegen cholera waren ingeënt, hebben aan ons personeel f2.50 per persoon geboden, indien zij de gewenschte verklaring kregen, zonder dat zij werden gevaccineerd. Waar zoo iets dergelijks wordt beproefd aan eene Inrichting, waarvan het publiek weet, dat de inenting uitsluitend door Europeesche Geneesheeren geschiedt, behoeft men niet te vragen, wat er gebeurt, indien de vaccinatie aan niet geheel betrouwbare personen wordt overgelaten, of indien Inlandsch personeel wordt gebruikt om de nominatieve opgaven te verzamelen voor het opmaken van de lijsten der al of niet ingeënten. Ook zonder dat degene,