De fouten, te Batavia gesignaleerd of vermoed, zijn niet aan deze stad alleen eigen. Vergelijken wij Batavia niet Semarang of andere havenplaatsen, dan zullen de fouten elkaar vermoedelijk compenseeren en vergelijkings-gevolgtrekkingen misschien minder onjuist zijn, dan wanneer wij voor één dier plaatsen met statistisch onberispelijk materiaal konden werken. Ook bij het vergelijken van verhoudingen op één plaats op een gegeven tijdstip met die op dezelfde plaats vroeger of later zal hiermee ter dege rekening te houden zijn.

De zooeven tabellarisch weergegeven sterftegetallen in de afzonderlijke kampongs van Batavia heb ik op de volgende wijze getracht, grafisch te registreeren (figuur 10):

Op de kaart van Batavia is elke kampong weergegeven door een cirkeltje, waarvan het oppervlak rechtstreeks evenredig is met de bevolkingssterkte van den kampong, De straal van eiken cirkel is dus evenredig met den vierkantswortel van het aantal inwoners van den door den cirkel voorgestelden kampong. Voor een kampong met 625 inwoners is een straal van 10 millimeter aangenomen. Een kampong met 2500 inwoners wordt dus voorgesteld door een cirkel met een

straal van y ^525 X millimeter =-~-X 10 milimeter=

= 20 mM.; een kampong met 400 inwoners door een

V 400

cirkel met een straal van X 10 111M. = 8 mM.; enz.

V 625

In elk van deze cirkels is nu een sector zwart gemaakt, in oppervlak rechtstreeks evenredig met het aantal sterfgevallen gedurende het verslagjaar, per 1000 inwoners van eiken kampong. 1 °/00 mortaliteit in eiken kampong beslaat dus een sector met een boogwijdte van 0°.36. Een sector met een boog van 18° representeert voor den kampong, welks plaats de cirkel inneemt, een jaarsterfte van 500/oo! een sector met een boog van 46°.8 een jaarsterfte van 130%0; enz. ')

') In figuur 10 is de kaart tot op 4/5 verkleind.