De heer Kouwer heeft tot zijn genoegen gehoord, dat de meeste leden onzer Yereeniging ongeveer op zijn standpunt staan. Het geval, door Dr. Men des aangehaald om den invloed der retroflexie op de psyche aan te toonen, komt hem niet zeer bewijzend voor. Die patiënte is eenvoudig krankzinnig geworden tijdens de graviditeit. Wat de indicatie betreft tot opereeren, alle gevallen waar een zorgvuldige en geduldige pessarium-therapie niet tot het doel voert, en waar de bezwaren van ernstigen aard zijn, geven naar spreker’s meening eene indicatie tot opereeren. Bij beweeglijke retroflexies verkiest hij de Alexander-Adam’s-operatie; bij gefixeerde is hij een tegenstander van de ventrifixatie. Hij verkiest de intra-abdominale verkorting der ligg. rotunda. Ineen geval heeft hij geopereerd op dezelfde indicatie als Dr. Meurer: de patiënte moest naar Transvaal. Twee andere gevallen heeft hij geopereerd, die van zeer bevoegde zijde zonder succes met pessaria waren behandeld. Het heeft hem niet verwonderd, dat de grootste oppositie van de zijde der chirurgen is gekomen. De gynaecologie en de chirurgie snellen elkaar beurtelings vooruit. Er zijn perioden, zoowel inde chirurgie als inde gynaecologie, dat er te veel wordt geopereerd. Later komt men dan tot juister inzicht. Yroeger werden inde chirurgie alle tuberculeuse heupaandoeningen geopereerd. Tegenwoordig gaat men veel conservatiever te werk. Daarentegen is nu de gynaecologie in het stadium, dat tuberculeuse organen geheel worden geëxstirpeerd. Dat zal ook wel weer veranderen, gelijk de chirurgen mettertijd bij appendicitis wel meer conservatief zullen worden, dan zij nu zijn. Wanneer tegenwoordig een chirurg een dubbelzijdigen adnextumor onderhanden krijgt, dan Leeft hij misschien twee of drie weken geduld voor een resorbeerende behandeling; maar dan besluit hij tot operatie. Een gynaecoloog daarentegen kijkt hetzelfde geval 6 of 8 weken of nog langer aan, voor hij tot opereeren besluit. Wanneer een chirurg gynaecoloog wordt, dan wordt een vrouw voor hem een wezen, waarop men operaties verricht. Spreker verheugt zich, dat wij geen voortreffelijke operatie-methode tegen retroflexie bezitten; er zou veel te veel worden geopereerd. De bezwaren tegen het pessarium worden veel te breed uitgesponnen. Dr. van der Hoeven heeft gesproken van stoornissen, doorbet pessai’ium bij de cohabitatie veroorzaakt; dat kan, naar spreker’s meening, alléén voor het Thomas-pessarium gelden; hij gebruikt steeds het Hodge-pessarium. Dr. Yermey meent, dat de bezwaren der operatie door spreker worden overschat. Dat is zoo niet; spreker is niet bang om te opereeren. Er is bij een operatie niet veel meer

199