Ons wil het voorkomen, dat wanneer men hij eene eclamptica in puerperio aantreft oliguirie, met sterk albumenhoudende, sanguinolente urine, waarin men mikroskopisch behalve roode bloedlichaampjes nog vindt korrelige cylinders en nier-epitheliën, dat men dan volkomen verantwoord is in te grijpen, al leert ook ons eigen geval, dat men de vis medicatrix naturae niet te gering mag schatten. Juist in die gevallen, waar de stuwing niet landbestaan, de edele deelen van het orgaan, met name de epitheliën nog weinig geleden hebben, zullen de beste prognose opleveren; want daar, waar epitheel-verandering aanwezig is, zal operatief ingrijpen van weinig of geen nut meer zijn. Dat men zonder wettige indicatie niet mag opereeren, gelijk de Bovis deed, spreekt vanzelf. ïen slotte rest ons nog de vraag te beantwoorden of men ineen geval van eclampsie tijdens de zwangerschap of haring als wier mechanisch moment men verhoogde intrarenale druk mag aannemen, te erkennen uit de zooeven vermelde klinische verschijnselen (men verzuime daarbij niet de palpatie der nier) niet dooreen obstetrische kunstbewerking moet ingrijpen, een vraag, die collega ter Braak niet alleen meent bevestigend te moeten beantwoorden (zie pag. 227), maar met het oog op hetgeen inde nier voorvalt en wat daar in korten tijd tot groote en pernicieuse stoornis in bet orgaan kan leiden, ben ik ook van oordeel, dat een zoo spoedig mogelijk ingrijpen noodig is. Wanneer Pehling in 1901 inde 9e vergadering der Deutscben Ges. f. Gyn. in Giessen, waar het thema „Eklampsie” een grondige bespreking onderging, zich aldus uitte: „Schon im Beginne der Eklampsie eine richtige Prognose zu stellen ist nicht möglich ; so lange wir das aber nicht können, ist es Pflicht, möglichst rasch zu ontbinden”, daar is dit beslist noodig, waar zich een verhoogde intrarenale spanning als het mechanisch moment laat vermoeden, om het even of het eene zwangere geldt dan wel of de haring reeds is begonnen. In het eerste geval verdient de sectio caesarea de voorkeur, in het tweede, kan zij wedijveren met de Dührssen’sche vaginale keizersnede, of met eender dilalatiemetboden (Bossi, Bonnaire, metreuryse), waarop wij niet nader wenschen in te gaan, als men zich slechts maar voor oogen wil houden, dat hoe eerder men den uterus ontledigt, des te beter de kansen zijn voor het behoud der vrouw, want zeer zeker gelden ook hier de woorden van Liepraann: „Wenn aber Schnellentbindung und „nicht Yerzweifeln” beider entbundenen Eklamptischen Allgemeingut aller Arzte und aller Kliniken geworden sein wird, dan wird des sind wir sicher die Mortalitat beider Eklampsie immer und mehr sinken, immer weni-

243