van alle weefsels bestond, tegelijk met de prolaps-operatie de Alexander-Adams operatie verricht. Uit de publicatie van Dr. Driessen over de behandeling van prolaps heeft hij den indruk gekregen, dat voor Dr. Driessen een prolaps beteekent een ronde ring en een retroflexie een S-vormige ring. Hij is het daar niet mee eens; gewoonlijk doet een S-vormig pessarium voortreffelijk dienst tegen den vaginaalprolaps; een ronde ring heeft het nadeel, dat de vagina veel te sterk inde breedte wordt uitgespannen. De heer Driessen antwoordt, dat hij het meeste succes met ronde ringen heeft; ofschoon men in het begin als de prolaps nog niet sterk is, met een S-vormig pessarium wel voldoende steun kan geven. Het ronde pessarium mag trouwens de vagina niet spannen; er moet ruimte genoeg overblijven om den vinger in te brengen tusschen pessarium en vaginaalwand. "Wat betreft het verrichten van de vernauwende operaties van de vagina bij in retroflexie liggenden uterus, theoretisch moge dit minder juist, zijn, inde praktijk blijkt het zeer goed te voldoen. Hij kan wijzen op de gevallen verzameld inde dissertatie van Travaglino, waar bij de operatie van Sim on Hegar in 75 a 76°/0 een gunstig resultaat werd verkregen, ofschoon geen rekening was gehouden met de ligging van den uterus. Herhaaldelijk werd later bij het onderzoek een retroflexie gevonden, zonder dat deze tot bezwaren aanleiding gaf. Prof. Kouwet merkt op, dat statistieken over de resultaten van de prolaps-operatie weinig waarde hebben, zoolang de gevallen niet naar leeftijdsgrenzen zijn gesplitst. Bij de vrouwen die nog kinderen krijgen, is de kans op reoidief veel grooter. Daarom kan hijzelf ook geen behoorlijke statistiek geven, omdat hij jongere vrouwen niet graag opereert, en daardoor bij zijn gevallen de ouderen overwegen. De heer Stratz zegt, dat hij met opzet het vraagstuk van de retroflexie ter zijde heeft gelaten. Men moet ook hier individualiseeren. Winter zegt, dat de resultaten van de prolaps-operatie zonder behandeling van de retroflexie minder gunstig zijn. Soms heeft de retroflexie dezelfde oorzaak als de prolaps: dan moet men haar corrigeeren. De gefixeerde retroflexie doet niets ter zake. Wat de orthopaedische therapie betreft, hij gebruikt haast altijd S-vormige of schotelpessaria; ringpessaria geeft hij haast nooit. Het best zijn celluloidpessarien die men zelf kan buigen. Bij seniele prolapsen doet het schotelpessarium of het kogelpessarium den besten dienst. Conditie sine qua non is een goed perineum.

341