praepareerd, aan den achterkant daarentegen werd, na voorzichtige vrijmaking van het rectum, de vagina zoover meegenomen als de aandoening gezeteld was. Na verwijdering van de baarmoeder met de carcinomateuze vagina, ziet men inden vaginaalwand nog enkele oppervlakkige verdikkingen; securitatis causa, wordt daarom nog een grooter gedeelte van de vagina gereseceerd. Deze losmaking van de scheede bood volstrekt geen moeilijkheid aan, de bloeding was zeer gering en met pincetten a vue gemakkelijk te stelpen; het makroskopisch normaal uitziende gedeelte van de scheede, d.w.z. de voorste helft ongeveer, tof aan de vnlva, werd niet geamoveerd. De operatie, die inden beginne nogal bemoeilijkt werd door adhaesies van den uterus en der adnexa in het cavum Douglasii, duurde ongeveer 1 ’/a uur. De reactie was zeer gering, hoogste temperatuur 87.8, pols 108; de eerste 14 dagen traden geen complicaties op, daarna ontstond een rechtszijdige pleuritis, die onder Priesnitz-verband spoedig genas; 4 weken na de operatie verliet patiënte de kliniek; de korte vagina zag er volmaakt zuiver uit. Thans, 3/4 jaar na de operatie, is patiënt gezond en verricht haar werk als waschvrouw. Greval 11. Wed. Z. 50 jaar, komt op de polikliniek der Vrouwenkliniek wegens vloeiingen, die al drie maanden bestaan; tot voor 13 jaren luid patiënt normaal gemenstrueerd. Ze heeft 9 maal gehaard, haar jongste kind is 16 jaar. Alle partus waren spontaan, a terrae. G-een prolaps, nooit een pessarium gedragen. Aan de uitwendige genitalia geen afwijkingen. Aan den achterwand van de vagina bevindt zich een licht-bloedende tumor-massa. beginnende ongeveer 3 cM. van de vnlva, en zich voortzettende tot in het laquear posterius. De portio schijnt gaaf. Uterus goéd bewegelijk, de parametria niet geinfiltreerd (rectaal onderzoek). Uit het ostium uteri puilt een poliepje, dat wordt afgedraaid en hij mikroskopisch onderzoek onschuldig wordt bevonden. De tumor-massa daarentegen blijkt te bestaan uiteen snelwoekerend carcinoom. Het rectaal-slijmvlies is goed bewegelijk. Ook in dit geval wordt abdominaal geopereerd. Na cauterisatie van het carcinoom en reiniging van de vagina wordt laparatomie verricht, de uterus op typische wijze volgens Wertheim, met vrij praepareeren van de nreteren, uit zijn verbindingen losgemaakt. Met Wertheim’s tangen worden beiderzijds de parametria afgeklemd, en vervolgens de vagina losgepraepareerd, de groote vaginaal-klemtangen vatten het bovenste gedeelte van de vagina en de scheede wordt doorgesneden; daarna blijkt dat deze snede nog

238