len, die het foramen obturatum kruist en de dikte vaneen potlood heeft. Intusschen verdwijnt de geringe zwelling inde rechter liesstreek meer en meer. Daar de vrouw zeer mager is, laat het gewricht zich goed betasten. Dit onderzoek wordt inden loop der volgende weken en maanden telkens herhaald, en daar de uitkomst steeds dezelfde is, kan ik volstaan met deze éénmaal te beschrijven, nl. op 26 Dec., dus 7 weken na de bevalling. De voeten hebben equinusstand aangenomen en de groote voetgewrichten zijn in hun bewegelijkheid zeer beperkt. Dit is het gevolg van het mislukken onzer pogingen, bij de langdurige onbewegelijkheid der beenen aan de voeten een goeden stand te geven: de buitengewone pijnlijkheid bij de minste aanraking der beenen heeft ons ten slotte gedwongen de voeten met rustte laten. Het is intusschen ook later gebleken, dat de voetgewrichten vrij zijn gebleven van het proces, dat zich aan beide heupen en knieën meer en meer zou ontwikkelen. Hoewel (26 Dec.) passieve bewegingen der groote gewrichten uiterst pijnlijk zijn, blijkt het toch, dat met goeden wil en voorzichtigheid binnen zekere, niet al te nauwe grenzen, bewegelijkheid is blijven bestaan. Tevens overtuigen wij ons er van, dat noch aan de gewrichtsuiteinden, nog aan de beursbanden der gewrichten een spoor van zwelling is waar te nemen. Ofschoon wij ons inden loop dezer ziekte vertrouwd hadden gemaakt met de gedachte, dat van den geïnfecteerden thrombus uit metastatische processen in wording waren, waarvan o.a. de kleine pneumonische haard getuigde, en dat dus ook metastatische, pyaemische ontstekingen der gewrichten zouden optreden, heeft herhaald onderzoek dit slechts gedeeltelijk bevestigd. Het is in het geheel niet gekomen tot een klinisch aantoonbare vochtuitstorting. Ook het vermoeden, dat zich een osteomyelitis in de nabijheid vaneen of meer gewrichten, inde epiphysen zou openbaren, werd niet bevestigd. Toch werd begin Januari, toen de rechter knie weder buitengewoon pijnlijk was, een geringe zwelling van den beursband waargenomen. Zooals uit den verderen loop der ziekte blijkt, moet er toch wel. in beide heupgewrichten zoowel als in beide kniegewriohten een lichte ontsteking van het geheele gewricht hebben bestaan. Yan half Januari af worden nu dagelijks passieve bewegingen der voetgewrichten gemaakt en wordt de vrouw aangemoedigd alle gewrichten te oefenen. Yerder wordt de poging tot genezing ondersteund door salioylzuur-preparaten, permanent bad, heete lucht, verwarming met een electrisch kussen, lichte massage, enz. Daarmede gelukt het de bewegelijkheid iets te verbeteren, terwijl ook inde actieve bewegelijkheid eenige vooruitgang wordt verkregen. Hierbij

212