2 X pneumonie. 2 X degeneratie cordis. 4 X onbekend. De sterfgevallen aan peritonitis en voor een groot deel ook die aan ileus zijn bijna alle toe te schrijven aan de infectie, uitgaande van het gezwel, wat niet steeds te vermijden is. Wij zien 3 maal peritonitis en 2 maal ileus onder 24 sterfgevallen bij laparotomie: en 9 maal peritonitis en 6 maal ileus onder 24 sterfgevallen bij vaginale hysterectomie op een totaal, dat bijna 3 maal zoo groot is. Yan de doodsoorzaken vormt dus infectie bij vaginale hysterectomie het grootste deel, terwijl bij de laparotomie het meest treffen de 15 niet opgegeven oorzaken. Dit zal wel beteekenen, dat deze patiënten spoedig na de langdurige operatie zijn bezweken en dat dus de groote „shock” hier de oorzaak is. De infectie van de buikholte schijnt bij de laparotomie iets beter te kunnen worden vermeden dan bij de vaginale hysterectomie (n.1. 5 doodelijk verloopende gevallen van peritonitis en ileus op 78 laparotomieën tegen 15 van dezelfde oorzaken bij 207 vag. hysterectomieën), hoewel het verschil te klein is om zekere conclusies te kunnen trekken. Becidieven. Met het bespreken van de directe operatiemortaliteit zijn wij echter bij de beoordeeling van de therapie niet gereed, en wel omdat deze nieuwvorming groote neiging tot recidiveeren vertoont en dus bij het kiezen van eene operatiemethode ook zeer zeker rekening gehouden moet worden met den toestand van de patiënten in de eerstvolgende jaren. Bij de inrichting der administratie van groote chirurgische en gynaecologische klinieken wordt echter tot dusver, helaas, veel te weinig gedacht aan het belang van geregeld na-onderzoek of geregelde berichten van de geopereerde patiënten. Er worden jaarlijks honderden geopereerd, maar het nagaan van de blijvende resultaten kan slechts met de grootste moeite geschieden. En dit is toch eigenlijk het belangrijkste. Om iets te weten te komen van het lot der geopereerde patiënten in de Vrouwenkliniek te Amsterdam heb ik mij gewend tot het Bevolkingsregister met het verzoek mij van bovengenoemde patiënten zoo mogelijk te willen opgeven: tegenwoordig adres of datum van overlijden met doodsoorzaak. Yan het meerendeel konden deze ge') Den Heer van Wagtendonk, Referendaris van het Bevolkingsregister, mijn hartelijken dank voor zijne welwillende medewerking.

231