zijden. Bovendien kan men nog een duur onderscheiden, die zich daardoor kenmerkt, dat er juist evenveel gevallen zijn, die sneller verloopeu als langzamer. Dien duur zal ik gemakshalve middelbaren duur noemen. Zoowel middelbare als optimum duur vallen alleen samen met den gemiddelden duur bij een volkomen symetrische kromme; anders wijken ze meer of minder uiteen. Uiteen physiologisch oogpunt is de optimum duur het belangrijkst, uiteen practisch oogpunt de middelbare duur, terwijl daartegenover de gemiddelde duur van veel minder beteekenis is. In het algemeen is de kans op stoornissen inden normalen afloop vaneen proces grooter, naarmate de duur van dat proces verder afwijkt van den optimum duur en daarmee hangt het samen, of wij, al naar gelang onze eischen hooger of minder hoog zijn, de grenzen van den norm wijder of nauwer zullen stellen. Doch hoe nauw wij die ook mogen nemen, in geen geval zullen wijden optimum duur als abnormaal mogen beschouwen, wat met zich brengt, dat zelfs de meest voortvarende activist aan die gevallen niet zal te raken, tenzij hij meent, dat hij de natuur verbeteren kan. Het is mijn bedoeling van dit standpunt uit, dat stellig door geen ander met meer overtuiging wordt beleden en geleeraard dan door Prof. Kouwer, enkele tijden uit de verloskunde te bespreken, t.w. den duur der zwangerschap, den duur der haring, den duur van het uitdrijvingstijdperk en den tijd, dien het hoofd is zichtbaar geweest en sommige therapeutische maatregelen te bezien. Ik zal daarbij gebruik maken van het materiaal van de vroedvrouwenschool, dat, waar het een zuiver statistisch onderzoek betreft, vooraf eenige toelichting behoeft. Allereerst zij opgemerkt, dat van alle vrouwen, sinds 1 Jan. 1907 inde kraaminrichting bevallen, een baringsgeschiedenis aanwezig is, die aan het eind een rubriek heeft, bevattende den korten inhoud. Daarin staan van de moeder vermeld: nummer, leeftijd en pariteit, den duur der zwangerschap, het verloop van het kraambed, of het bekken normaal is dan wel pathologisch en of er zwangerschaps-intoxicatie bestond of niet, terwijl een ruimte is opengelaten, waar eventueele kunsthulp of andere bijzonderheden, hetzij afwijkingen inde ligging van het kind, of van den vorm der baarmoeder, ziekte van de moeder, enz., worden vermeld. Bovendien wordt van het kind den toestand aangegeven met het gewicht, zoowel bij de geboorte als bij het Tijdsein', v. Verlosk. en Gyn. XXIX. 18

267