Dl VKOUW

in het Circus

mnome swirncK

wordt ontvoerd.

HET GESLACHT KNIE is een der beroemdste artiestenfamjlies uit de wereld van het circus. De stamvader, Friedrich Knie, werd geboren in 1784, maar ook in deze tijd zijn nog verscheidene nakomelingen in het circus werkzaam. In een der eerste jaren van de 19de eeuw trouwde Friedrich Knie met de knappe burgerdochter, Antonie Stauffer, een der meest romantische histories uit de geschiedenis van het artiestendom. Door dit huwelijk werd de „mooie Toni" de stammoeder van het vermaarde geslacht en bleef haar naam voor altijd opgetekend in de analen der circusgeschiedenis.

De vader van Friedrich Knie was arts te Erfurt en ook zijn zoon was voor het doktersambt bestemd. Na het gymnasium bezocht te hebben ging hij dan ook aan de universiteit te Innsbruck medicijnen studeren. Dat duurde evenwel niet lang, want al spoedig ging hij er vandoor met de ballerina van een kunstrijderstroep en trok met het circus mee. Toen hij bemerkte, dat zijn geliefde hem bedroog, verliet hij haar weer even snel en begon een eigen circusonderneming. Hij maakte een moeilijke tijd door, zoals dat in het begin der 19e eeuw met alle artiesten het geval was. De veertien paarden, die hij reeds bezat, werden hem door de Franse troepen van generaal Rapp afgenomen. Weliswaar zag men het hem aangedane onrecht in en kreeg hij veertien paarden terug, maar dit waren voor een deel afgekeurde dieren van de cavallerie en voor de rest boeren-akkerpaarden. Daar hij inmiddels ook het koorddansen had geleerd, zette hij in 1806 zijn circus aan de kant, verkocht zijn paarden en werkte verder uitsluitend als koorddanser.

De oorlogen, die de bevolking tot wanhoop brachten, deden de zaken hoe langer hoe slechter gaan. Het publiek had geen lust meer om onder de onzekere omstandigheden en bij de ellendige stand van zaken circusvoorstellingen te bezoeken en zo bleef slechts over het optreden voor de steeds wisselende militairen, voorstellingen voor vriend en voor vijand.... Knie had zich om zijn zaak zo goed mogelijk drijvende te houden in 't bezit gesteld van twee verschillende paspoorten en kon op die manier al naar 't voorkwam werken voor Fransen of Duitsers. Werkte hij voor de een, dan verborg hij het paspoort van de ander in de metalen versiersels van zijn balanceerstok, die hij als hulpmiddel gebruikte bij het koorddansen. In 1807 was Friedrich terug in Innsbruck, waar hij nog altijd betrekkelijk kort geleden de universiteit bezocht. Had hij daar zijn eerste liefde leren kennen, de prima ballerina uit het circus, thans, nu hij er voor de tweede maal kwam, was het weer de liefde, die een ommekeer in zijn leven bracht. Hij verloor zijn hart aan Antonie Stauffer.

ANTONI WAS DE BEELDSCHONE DOCHTER van vader Stauffer en werd in Innsbruck nooit anders dan ,.mooie Stauffers Toni" genoemd. .Zij had de in die tijd gebruikelijke burgeropvoeding genoten, was voorbestemd tot een degelijk huwelijk met een even degelijk man en niets wees erop, dat zij eenmaal het lot zou delen van een zwervende artiest. Toni bezocht op het Marktplein de voorstelling van Knie en zijn kleine gezelschap en ook zij was onmiddellijk verliefd op de knappe, drie en twintig jarige koorddanser, zoals hij op haar. Maar Toni's ouders verloren allerminst hun hart aan Friedrich, hoewel deze toch geen onbeschaafde zwerver was, maar een welopgevoede elegante en beschaafde cavalier. Doch voor deze eenvoudige bleef een artiest een artiest, een zigeuner, en alle bijkomende omstandigheden konden aan hun afkeer voor „kermislui"

niets veranderen. Daar zij echter wel bemerkten, dat het met Toni ernst was, maakten zij korte metten en brachten hun dochter, nadat zij eerst nog geprobeerd hadden haar op alle mogelijke manieren te bepraten en op andere gedachten te brengen, voor enige tijd in een klooster.

Al spoedig kwam Friedrich te weten,'waar zijn geliefde verborgen was en het duurde niet lang of hij had ook een middel gevonden om met haar in schriftelijk contact te treden. Voor 't oog van de oude Stauffer en zijn vrouw deed hij echter of hij zich bij alles neergelegd en overal van afgezien had en trok naar andere steden. Hij bleef evenwel waakzaam, want een stout plan wachtte slechts op het gunstige moment van uitvoering. Nadat er enige tijd verlopen was en de bewaking van het jonge meisje minder streng geworden bleek, was dit ogenblik inderdaad gekomen.

Die nacht, het was donker en de maan schuilde voortdurend weg achter de wolken, als scheen zij de onderneming met haar afwezigheid te willen begunstigen, spande Knie een paard van een van zijn wagens en reed er mee naar het klooster. Dicht in de buurt gekomen steeg hij af en sloop omzichtig naar een achterpoortje, waar Antonie reeds met kloppend hart op hem stond te wachten. Met een gesmoorde kreet van vreugde sprong zij in zijn armen.

Snel werd nu teruggekeerd naar het paard en voor Friedrich gezeten maakte Antonie, dat zij uit de buurt kwam. Nog eenmaal werd afgestegen, ten einde Antonie van kleding te laten verwisselen en een costuum van een man te doen aantrekken. Dit had het voordeel, dat zij minder de opmerkzaamheid van vreemden trok en bovendien, dat eventuele achtervolgers lichter het spoor bijster zouden raken. Nog steeds was er oorlog en hierdoor kwam het ook, dat een dergelijke ontvoering gemakkelijker gelukken kon dan anders. Bovendien kon men zonder veei moeite een plaats vinden, waar Toni verborgen kon worden. Van daaruit stelde zij zich met haar ouders in verbinding en wat konden deze doen? Beter toegeven, opdat Toni met haar Friedrich trouwde, dan halsstarrig weigeren, in welk geval hun dochter toch bij de koorddanser zou blijven. Zo geschiedde dan ook en reeds enkele weken na de romantische ontvoering was „mooie Stauffers Toni" de wettige echtgenote van Friedrich Knie, stammoeder van het zo succesvolle circusgeslacht.

Ondanks het feit, dat Antonie " van burgerafkomst was, deelde zij trouw en in blijvende liefde het artiestenlot, dat zeker in die tijd verre van gemakkelijk was. Veel moesten zij nog doorstaan: de oorlog bleef voortduren en daarna kwam de Tyroolse opstand, waarin Friedrich Knie meevocht onder de befaamde Andreas Hofer. Na de onderdrukking van de opstand vluchtte Toni met haar man, die van de zijde der Fransen voor spion werd aangezien Meer oorlogen volgden, Friedrich vocht nog in het Pruisische leger in de slag bij Leipzig, doch steeds wijdde hij zich daar tussendoor aan het koorddansen, in welke kunst ook Toni zich inmiddels bekwaamd had.

En zo dansten de mooie Toni en haar Friedrich door het leven, door het wisselvallige artiesten-

Friedrich Knie, stamvader van het vermaarde geslacht Knie, stichter van het befaamde Zwitserse circus.

Het mooie burgermeisje, Antonie Stauffer, leerde al spoedig het leven van het circus kennen, trad ook zelf op en met succes. Doch dat haar naam in de annalen van de circusgeschiedenis staat opgetekend, dankt zjj voornamelijk aan de romantische wijze, waarop Friedrich Knie haar eens ontvoerde'

bestaan, zonder een enkele maal het evenwicht te verliezen

DE GEHELE FAMILIE KNIE — die het later beroemde, Zwitserse „Circus Knie" stichtte — is het koorddansen trouw gebleven, tot nu toe, ook al- zagen wij in een der laatste jaren voor de oorlog en ook kort geleden nog in ons land enkele Knie's, die knappe paarden-dresseurs waren.

Een zoon van de mooie en romantische Antonie Stauffer was Franz Knie, die in 1890 op 74-jarige leeftijd nog op het koord stond en in datzelfde jaar overleed. Het was een sterk geslacht, dat Toni voortbracht. Die zelfde zoon, Franz, was bijvoorbeeld vader van niet minder dan zes-endertig kinderen!

Volgende week beschrijven we het leven van Emilie Loisset, die op jeugdige leeftijd reeds grote successen boekte.

COR DOKTER