SPRONG

door L. HARTOG VAN BANDA

N'

N' A AFLOOP van de circusvoorstelling nam de oude clown zijn jonge, nieuwe collega terzijde. „Je bent een goede acrobaat," zei hij, „maar nog geen goede clown. Je toeren waren prima, maar je liet de mensen niet lachen."

„Ik heb het gemerkt," antwoordde de jonge clown neerslachtig, „maar ik begrijp, het niet; mijn nummer is toch goed!"

„Zeker beste jongen, maar om succes te hebben, moet je het publiek kennen. Je geestigheden zijn te fijn, die begrijpt de domme massa niet. Het publiek is dom, wreed en baldadig en als je daarop speculeert zullen ze lachen. Ikzelf speculeer op hun wreedheid. Je moet ze horen brullen, als ik me van een stellage laat vallen en ogenschijnlijk een halve doodsmak maak. En ze vinden het altijd weer opnieuw grappig, als ik een collega zo'n klinkende oorvijg geef, dat je de echo ervan hoort. Onze muzikale collega's werken op de baldadigheid van het publiek. Zij zijn grote kunstenaars, maar zij zouden niet half zoveel succes hebben, als ze tijdens hun nummer niet minstens een viool en een piano in elkaar sloegen.

Publiek . . bah!" En de oude clown spoog op de grond.

„Wat spreek je bitter. Heb je zo'n hekel aan je beroep gekregen?"

De oude clown knikte. „Het gekke is, dat hoe groter hekel ik aan deze hele

boel kreeg, h<je meer succes ik had. Hoe erger ik het publiek verfoeide, hoe harder ik ze kon laten lachen.

Och. misschien ben'ik overgevoelig geworden, door die geschiedenis met mijn broer."

„Was hij niet degene, die met „de dodensprong. ..."

„Ja. Je kent dat verhaal dus."

„Nee, ik heb er alleen vaag iets over gehoord. Vertel het me eens als je het tenminste niet beroerd vindt, dat alles nog eens op te halen."

„Nee, het is nu al meer dan tien jaar geleden, dus al wat gesleten. Mijn broer was vijftien jaar jonger dan ik. Van zijn vijfde jaar af had ik hem verzorgd en opgevoed, zodat ik meer als een vader, dan als een broer voor hem voelde. Ondanks de zware training bleef hij tenger gebouwd. Hij kon geen zware toeren doen ■r maar springen kon hij als de beste. De ingewikkelste salto's voerde hij uit en hij maakte zweefsprongen, waarbij het leek, of hij vleugels had. Toen hij 20 werd, kreeg hij het in zijn hoofd, om een sensatie-nummer te worden. Ik hield mijn hart vast, toen hij me uitlegde, wat hij van plan was. Hij wilde een stellage laten bouwen met een springplank op 10 m hoogte. Daarvan zou hij omhoogspringen, over een lijn, die 11 m hoog, op enige afstand van de springplank door het circus zou worden gespannen, om na het maken van 3 salto's in een kleine glazen bak te duiken. Om het voor publiek nog aantrekkelijker te maken, wilde hij in de lijn, waarover hij moest springen bajonetten laten bevestigen, met de punten omhoog. En verder moest rond de glazen bak, waarin hij zou duiken, een haag van lanzen worden geplaatst, die hem zouden spiesen, als hij zijn sprong miste.

Ik wilde er eerst niets van horen, maar hij hield vol. Hij demonstreerde hoe uiterst zeker hij van zijn sprongen was, hoe hij maar een kleine hoeveelheid water nodig had, om een sprong van grote hoogte af te remmen. Die bajonetten waren maar show. Zeker, ze zouden hem kerven, als hij te kort sprong en niet goed over de lijn zweefde. Maar ook zonder die bajonetten zou een te korte sprong fataal zijn, want dan zou hij nooit de glazen bak bereiken. Ook de lanzen rond de bak waren maar uiterlijkheden. Als hij naast de bak, of op de rand ervan terecht kwam, zou het zijn dood zijn, of hij nu gespiest werd, of op de grond terecht kwam. Die wapens dienden alleen, om het publiek goed het gevaar te laten beseffen en ze te laten griezelen.

Mijn broer dreef zijn zin door en hij werd de sensatie van het circus. Op kleurige reclameplaten zag je hem afgebeeld, op grote hoogte zwevend over een haag van naaldscherpe bajonetten, terwijl kleintjes, heel in de diepte de glazen bak was afgebeeld, waarin hij moest duiken. Op de achtergrond was een wazig geraamte, dat de hand naar hem uitstrekte. Zijn nummer was het sluitstuk van de voorstelling. Dan werd de arena ontruimd en de stellage opgebouwd. Onder plechtige stilte klom mijn broer omhoog, af en toe iets van de stellage controlerend, om meer indruk op het publiek te maken. Bovengekomen stond hij even doodstil. Dat was het ogenblik, waarop het publiek in spanning van jde stoelen oprees en vele vrouwen zich afweiden. Comedie!

Als een clown in een circus lacht, lacht hij op commando en het publiek lacht, omdat de clown lacht. Maar achter een vrolijk niterlijk kan een alles verscheurend verdriet schuil gaan

Als bajonetten en lansen zouden zijn verwijderd en hij in een zwembassin inplaats van in een kleine bak zou zijn gedoken, dan zou al hun plezier er af zijn. Enfin. Als mijn broer dan even onder doodse stilte roerloos op de stellage had gestaan, begonnen plotseling de trommels te roffelen, Dan hief hij zich even op de tenen omhoog en rende vervolgens met een prachtige, beheerste loop naar het einde van de springplank. Op het moment, dat hij zich met een krachtige sprong afzette, liet de grote trom een zware slag horen en zweeg het geroffel. In de intense stilte, die hierop volgde, zweefde hij over de bajonetten, voerde zijn salto's uit en kwam dan met een keurige duik in de bak terecht. Het duurde lang voor ik me er aan kon wennen. Er was zo ongeveer een half jaar voorbijgegaan, toen ik hem in gezelschap zag van een jonge vrouw met een pikant gezichtje, die hij voorstelde als „het" meisje. Het kind beviel me wel. Elke voorstelling zat ze op een speciale plaats en als mijn broer zijn dodensDrong ging wagen draaide ze zenuwachtig heen en weer. Zij klaagde, dat het haar zo zenuwachtig maakte. Maar mijn broer lachte haar angsten weg.

Maar eens, dat hij weer na zo'n sprong uit het water opdook, zag ik, dat hij een bloedende wond aan zijn voet had. Hij zag doodsbleek en nam nauwelijks het applaus van het publiek in ontvangst. Toen ik hem in de kleedkamer sprak bekende hij, dat hij opeens angst had gevoeld op het ogenblik, dat hij de sprong ging maken. Daardoor was zijn sprong echter niet goed berekend geweest; op het nippertje had hij de glazen bak bereikt en zijn voet was langs een der lansen geschramd

„Ik schei er mee uit," zei hij, „ik wil dit niet nog eens doormaken. Ik verlaat het circus, het zal voor Edith ook prettiger zijn, als ik normaal werk ga doen."

De directeur moest dus tot zijn spijt aankondigen, dat het nummer voortaan niet meer zou worden opgevoerd.

Een maand later sprak ik hem weer. Ondanks het geregelder leven was hij vermagerd en ik merkte direct, dat er iets aan haperde.

„Hoe gaat het met Edith?" vroeg ik. „Oh goed," antwoordde hij ontwijkend. Ik voelde dat hem daar de kneep moest zitten en eindelijk kreeg ik er alles uit: het begon uit te raken tussen hen beiden. Edith, met haar zachte ogen begon te twijfelen, of zij wel bij elkaar pasten, of zij niet méér hield van een coureur, die zij pas had leren kennen.

De oorzaak lag er dik bovenop: het was zo romantisch geweest, de verloofde van een sensatie-nummer te zijn, zo heerlijk te kunnen griezelen, als de geliefde hoog door de lucht schoot. Aan bewonderende vriendinnen had zij kunnen vertellen, hoe zij dan in angst zat.

„Ik verlang naar mijn vorig leventje terug," zei mijn broer, „alles is zo anders, dan ik het mij had voorgesteld. Ik zal de directeur laten weten, dat ik weer met het sensatienummer begin."

Ik kreeg dadelijk bange voorgevoelens, maar hoe ik ook praatte, mijn broer bleef bij zijn besluit. En weldra kondigden de bekende lugubere platen aan, dat het publiek weer van deze extra sensatie kon smullen.

„Hoe vindt Edith het, dat je weer begint?" vroeg ik hem. „Ik heb haar niet meer gezien," antwoordde hij. „Zij is een tijdje de stad uit geweest. Maar ze zal het wel gelezen hebben en misschien is ze vanavond in de zaal."

En ze was in de zaal die avond. Wij zagen haar zitten in een der voorste rijen en naast haar zat de coureur. Misschien prikkelde het haar, in gezelschap van de ene geliefde, de dodensprong van de andere bij te wonen. Thans kon ze zich met recht inpraten, dat hij het voor haar deed. Het was zo romantisch, het bij te wonen en tussen de beide mannen te weifelen.

Toen mijn broer langzaam de stellage beklom, voelde ik, dat ik hem voor het laatst zag gaan. Hij was niet zeker meer. Ik had het moeten verhinderen!

Toen het tromgeroffel begon, wendde ik mij af en keek slechts naar het publiek. Ik zag ze als vanouds in spanning van hun stoelen oprijzen, genietend van de sensatie. Het geroffel zwol aan en brak af na een slag op de zware trom. Ik wist, dat thans mijn broer de lucht doorkliefde... Toen steeg een kreet uit de menigte op. Velen bedekten Ijiun ogen, vrouwen vielen flauw en er ontstond een algemene verwarrin". Oh, ze kregen die avond volop de beloofde sensatie.

We droegen mijji broer naar achteren; hij was dood.

Toen ik me tenslotte omwendde en weg wilde gaan, werd ik door iemand aan mijn mouw getrokken. Het was Edith. ..O," snikte zij, „het is zo vreselijk. Zeg toch, heeft hij dit om mij gedaan?"

Het was duidelijk, dat ondanks al die tranen, dit het hoogtepunt van haar leven zou zijn, als zij als oorzaak werd aangewezen. Wat zou zij geprikkeld worden door het besef, een romantische, fatale vrouw te zijn! Nee, dat gunde ik haar niet. Ik keek haar dus verbaasd aan en

vroeg: „Voor jou gedaan? Hoe bedoel je?"....

„Wel.... omdat ik niet.... hem niet...."

Ik begon te lachen. „Welnee, beste meid, maak je daar maar geen zorgen over. Hij had na jou alweer een ander. Als wij artiesten voor elk liefdesavontuur zelfmoord moesten plegen, bleef er niemand van ons over!"

Een paar collega's die dadelijk begrepen, waar het om ging, begonnen ook te lachen. Wij clowns kunnen lachen op commando. En we hebben gelachen, omdat we haar daarmee het diepst krenkten. Evenmin als het publiek begreep zij, dat de lach van 'n clown niet altijd vrolijk is.