Koppermaandagprent 1853

Koppermaandag, ook wel verloren maandag, i» de eerste maandag na Driekoningen. Het !s een feestdag, inzonderheid voor typografen, de dag waarop zij thans hun jaarlijksche kalenders laten verschijnen.

niet en het werd dan ook méér dan tijd, dat in Utrecht, door de vraag naar goed vakonderwijs, de Vakschool voor Typografie (thans School voor de Grafische vakken) werd opgericht, die meer eenheid ook in vormgeving kwam brengen.

Bezat men in die dagen behalve letters in de kast een groot aantal diverse ornamenten, die veelal op vierkant of driehoekigen grondslag waren ontworpen, zoo was het logisch, dat voor het ontwerpen van drukwerk een meetkundige verdeeling werd gekozen, uit driehoeken en vierkanten bestaande. Ook in deze periode (1907—1912) zocht men naar zuiver typografisch uitbeeldings-materiaal, waardoor de bloemzoete bloemetjes van weleer in onbruik raakten en lettergieterijen ornamenten, als kleine driehoekjes en vierkantjes of variaties op deze, in den handel brachten. Mocht het drukwerk hiermede al verandering ondergaan, tot de kern dringt men echter pas door, wanneer men de handelingen bij het vervaardigen van het typografisch intermedium analyseert. Zoodoende komt men gemakkelijk op het idee bouwen, omdat de zetter, bezig zijnde zijn losse deeltjes tot een geheel samen te voegen, oogenschijnlijk een bouwwerk maakt. ledere letter zou dan een bouwsteen zijn, en het z.g. wit (datgene wat zich tusschen de letters bevindt) is de mortel, die de steenen samenvoegt. Deze twee, de letters en het wit, hebben onmiskenbaar een functie, zijn onafscheidelijk aan elkaar verbonden en vormen tezamen uitsluitend het utiliteits-element in de typografie. Zij maken welhaast 100% van de waarde van het vak uit. Ornamentjes, hoe klein ook, zullen dus bij een zuivering over boord geworpen moeten worden en alleen nog het leven worden gelaten aan een element, dat een tusschenvorm is, n.l. de lijn.

Bezien wij nu dezen stand van zaken in het licht der zich ontwikkelende Nederlandsche kunstuitingen, dan ligt het voor de hand, dat door de