VAN ZUID NAAR NOORD OVER TEGELS

I 3 ® welbekende wandtegels, die wij nog in zoo vele oude huizen tegenkomen, worden algemeen als iets typisch Hollandsch beschouwd. Zij zij n dit ook, en de levendige teekening, waarmede onbekende plateelschilders in ouden tijd deze tegels speels versierden met menschen, kinderen, dieren, fabelwezens, schepen wat niet al —, deze teekening maakt ze tot een onmisbaar onderdeel van de toegepaste kunst onzer voorvaderen. Menigeen kijkt dan ook verwonderd op bij de ontdekking, dat de oorsprong van deze tegels allerminst Nederlandsch is, maar teruggaat op onzen ouden „erfvijand" Spanje, en via dit land op het Islamische Oosten.

Niet dat elders in Europa tegels onbekend warenl Daar werden zij echter uitsluitend als vloerbedekking gebezigd. Het gebruik van wandtegels is daarentegen iets, dat ons land alleen met Spanje en de landen van den Islam gemeen heeft en bij nader doordenken komt men inderdaad tot de conclusie dat zulk een wandbedekking in die warme klimaten meer op haar plaats is dan bij ons... .

Heel merkwaardig is deze ontwikkeling en wel de moeite waard om even bij stil te staan. Wij hebben daarbij het voordeel, dat in het Haagsche Gemeentemuseum, aan de hand van een der meest volledige tegelverzamelingen, die er bestaan (deels bruikleen J. W. N. van Achterbergh), de gang van zaken duidelijk is waar te nemen. De afbeeldingen zijn dan ook alle aan deze collectie ontleend.

Als uiterst praktische wandbekleeding gebruikten de Moeren ook tijdens hun heerschappij in Spanje, reeds vroeg verglaasde tegels, die van allerlei vorm waren en dan tot mozaïek werden samengevoegd. Getrouw aan hun groote voorliefde voor abstract, geometrisch ornament, vormde men ook hier gaarne zulk soort patronen met witte lijnen van specie tusschen de gekleurde vakken, of wel, in plaats daarvan, met smalle, lichtgekleurde tegeltjes, die voor het oog dit samenstel van witte lijnen vormden.

Hoe praktisch dit ook mocht zijn met het oog op het vormen van een koel en glad muuroppervlak, het omslachtige van de techniek werd als bezwaar gevoeld. En zoo trachtte men in Spanje in de 15de eeuw door een eenvoudiger procédé een dergelijk effect te krijgen. De tegelfabrieken te Sevilla gingen hier voor. Men vervaardigde vierkante tegels, waarop een netwerk van inge-