Rechtsvragen bij den aankoop van machines.

Algemeene leveringsvoorwaarden zijn gewoonlijk een groot aantal moeilijk te begrijpen bepalingen welke leveranciers op de rugzijde van hun aanbiedingen laten afdrukken in een lettertype dat met het bloote oog bijna onleesbaar is. Zij vormen dikwijls een steen des stoots waarover reeds menig kooper gestruikeld is, met meer of minder ernstige gevolgen. In de ~Waggon und Lokomotivbau” doet de heer Heinz vom Berge een poging om koopers van machines te genezen van een alom verspreide kwaal welke hierin bestaat dat van die ~algemeene verkoopsvoorwaarden” over het algemeen bitter weinig nota wordt genomen. Hij schrijft in genoemd blad o.a. :

Bij het verkoopen van machines sluit de machineleverancier meermalen zijn aansprakelijkheid wegens optredende gebreken in het koopcontract uit, door een verwijzing naar de bepalingen van de ~Algemeene leveringsvoorwaarden’ ’.

In de plaats daarvan wordt den kooper een soort van recht op het aanbrengen van verbeteringen toegekend welk recht dan samenhangt met de eventueele garantiebepalingen. Nu is het een zeer bekend feit dat algemeene leveringsvoorwaarden in het geheel niet gelezen worden of dat er slechts heel vluchtig kennis van genomen wordt. Men kan dit opmerken in bedrijven van allerlei omvang.

Deze nalatigheid wreekt zich in de practijk zeer dikwijls. Tallooze meeningsverschillen tusschen machineleverancier en kooper zijn er reeds gerezen welke uitsluitend een gevolg waren van de onbekendheid van dezen laatste met de leveringsvoorwaarden. Men kan daarom den kooper niet te dikwijls onder het oog brengen dat' hij die voorwaarden vóór het sluiten van den koop grondig bestudeert.

Vindt hij onduidelijkheden dan moeten deze opgelost worden.

Bevatten de voorwaarden slechts plichten en geen rechten voor ‘den kooper dan moet hij uitzonderingsbepalingen verlangen of bij concurrenten aanvragen die gunstiger voorwaarden bieden.

Het komt meermalen voor dat koopers wel goede nota nemen van algemeene leveringsvoorwaarden, doch in de meening verkeeren dat die voorwaarden in de branche overal dezelfde zijn. Dit is echter onjuist.

Wij wezen reeds op het groote gewicht van bepalingen waarbij de leverancier zich ontslaat van verplichtingen ingevolge gebreken welke zich bij de machine voordoen en hiervoor slechts een recht op verbetering in de plaats stelt.

Dergelijke bepalingen kunnen natuurlijk op allerlei wijzen tot stand worden gebracht. Wij willen de hier volgende leveringsclausule als voorbeeld geven :

>jWij garandeeren onze producten voor den tijd van 6 maanden op deze wijze dat alle deelen welke tengevolge van slecht materiaal of verkeerde uitvoering onbruikbaar blijken te zijn, bij franco toezending ingeruild zullen worden en de gebreken zonder betaling opgeheven zullen worden. Alle verdere aanspraken of vergoeding van middellijke of onmiddellijke schade wijzen wij uitdrukkelijk van de hand. In geen geval kan men uit de werkzaamheden of leveranties welke uit deze garantie voortvloeien een aanspraak putten op ontbinding van het contract, prijsvermindering of schadevergoeding.”

Deze bepaling is van buitengewoon belang. Men heeft dan in het geheel geen rechten, ook in die gevallen waarbij tientallen gebreken optreden, zoodat men van de machine in geen weken of maanden gebruik kan maken.

waardoor men groote schade lijdt en den leverancier zelfs niet kan aanspreken omdat hij een recht op schadeloosstelling uitdrukkelijk van de hand heeft gewezen.

Door de bedoelde clausule worden alle rechten van den kooper (ongeldig maken van den koop, prijsvermindering, schadeloosstelling) terzijde gesteld.

Het eenige recht van den kooper bestaat hierin dat hij gedurende de garantieperiode van zes maanden (slechts gedurende deze!) het omruilen van gebrekkige deelen of het verbeteren van gebreken verlangen kan.

En hoewel hij aan de fouten of gebreken van de machine part noch deel heeft, is hij nog verplicht voor de emballage te zorgen en de vracht te betalen.

Het komt somtijds voor dat koopers niet over de algemeene voorwaarden heenvliegen doch deze met zorg lezen en er zich mede vereenigen, daarbij denkende dat, niettegenstaande den inhoud ervan, hun het recht toekomt de machine terug te zenden, indien gedurende den garantietermijn blijkt dat de machine in het gebruik verschillende gebreken gaat vertoonen. Het normale menschenverstand zegt ons ook dat dit werkelijk het geval zou moeten zijn. Een machine die niet goed werkt en uitgesproken fouten heeft, kan niet in de plaats treden van menschelijke kracht en is om die reden dan ook geen machine. Die zoo denkt heeft het echter toch mis, gekocht is gekocht en de kooper zit aan den koop vast niettegenstaande den gebrekkigen toestand waarin de machine verkeert.

Hij heeft niet het recht om haar terug te sturen. Het IS volkomen in strijd met het gezonde verstand maar het is zoo de kooper zal het geheele risico alleen moeten dragen.

Bestaat er nu met een mogelijkheid de gesloten overeenkomst aan te vechten ?

Zeker, maar die mogelijkheid is zoo gering, dat ze van weinig practisch nut is.

Men kan de overeenkomst aanvechten wegens arglistige handelwijze.

Het is n.l. wel bekend dat de bepaling waarbij de verkooper zich ontslaat van aansprakelijkheid wegens gebreken nietig is indien de verkooper de gebreken arglistig verzwegen heeft. Wanneer het den kooper gelukt de arglistigheid aan te toonen dan heeft hij weer het volle recht den verkooper aan te spreken. Dit alles nu ziet er op papier heel mooi uit; in de practijk is het echter heel moeilijk om het bewijs te leveren. Kan de kooper b.v. aantoonen dat hem een gebrekkig exemplaar is geleverd dat tijdens de levering reeds verouderd was, zonder dat men hem hierop attent heeft gemaakt, dan is de zaak duidelijk en gemakkelijk te beslissen.

De leverancier zal echter meestal wel kunnen aannemelijk maken dat op het tijdstip van den koop de geleverde machine van een nieuw model was.

Het feit dat bij vele machines de vooruitgang nimmer stil staat doch steeds door gaat en dat daarom reeds weinige weken na de leverantie een nieuw model aan de markt gebracht kan zijn, verandert daaraan natuurlijk niets. Om nu met het motief van arglist aan te komen zal de kooper moeten kunnen aantoonen dat de later aangebrachte veranderingen, het maken van het nieuwe model een gevolg is geweest van het feit dat de leverancier bij het verkoopen van de machine reeds wist dat deze de minder goede eigenschappen bezat.

Zooals wel van zelf spreekt zal dit hem buitengewoon moeilijk vallen.

En toch zijn er mogelijkheden om zich tegen groote verliezen te vrijwaren.

Men verlate zich echter niet op prospecti en catalogi van leveranciers doch men neme kennis van de ervaringen welke men op vakgebied heeft opgedaan.