Dit zoeken naar den aller, alleroudsten dijk heeft m. i. weinig te beteekenen en is in elk geval zeer lastig. Het begin is natuurlijk zeer eenvoudig geweest en wat er van deze miniatuur-dijkjes, nu 1000 jaar later nog over is, is zeer weinig en niet met nauwkeurigheid te bepalen. Het zal hier een vrij regelmatige aanslibbing geweest zijn met aanvankelijk een afdamming van de kleinere, later van de grootere kweldergeulen, direkt nog geen grootsch opgezette bedijkingen. Die geulen slibden dan vol en bleven al of niet als „boorden" in het landschap bestaan.

De zijlen. Dijken zal men 'reeds vroeg hebben kunnen maken, want graven kon men in de oude tijden uitstekend. Het leggen van zijlen was echter een uitvinding, die het aanleggen van bedijkingen pas mogelijk gemaakt zal hebben, want zonder zijlen geen bedijkingen mogelijk.

Ik maak hier verschil tusschen dijken en bedijkingen. Onder de eerste versta ik die, waarin geen zijlen noodig waren, als b.v. de verbindingsdijk der terpenrij Uskwerd-Westerwytwerd, den dijk van Westeremden naar Goldhoorn, of de veewegen op de kwelders.

In- den Karolingischen tijd leert men het hout eenigszins behoorlijk bewerken. Men ziet het aan de putten in de terpen, welke in dezen tijd met planken worden opgezet inplaats van met zoden. Het zal geenszins gemakkelijk geweest zijn de eerste zijl te maken met zijn sterke houten wachter, zijn schermen ter keering der achter- en onderloopsheid en zijn fundeering. Heel wat ervaring zal men hebben moeten opdoen en duur hebben moeten betalen. Een holle boom was misschien de eerste zijl. Later maakte men de ingenieuze bouwwerken, die ons waterland beroemd maakten in de middeleeuwen, zoodat de vorsten van verschillende streken in Duitschland en elders de bewoners onzer streken als kolonisten gebruikten voor hun moerassige gebieden. Zoo werden de lage landen van de Wilster-Marsch (ten oosten van Cuxhaven aan den rechteroever van de Elbe) in + 1215 door Friezen of Groningers gekoloniseerd. Niettegenstaande meer dan 700 jaren verloopen zijn, kan men enkele van de daar voorkomende boerderijen nog niet van de onze onderscheiden.

Ik noem hier op gezag van Acker Strating als de oudste geschiedkundig vaststaande zijl, die, welke in de kroniek van Emo en Menco vermeld wordt in het jaar 1237. In dat jaar was het 45 jaar geleden dat „de" sluis gelegd werd; zij was dus gemaakt in 1192. Bedoelde zijl was misschien één der drie Delfzijlen.

10. De Olddijk.

Oudste te dateeren dijk. Een goede basis om een theorie over de bedijking van Groningerland op te bouwen is de dijk, die in 1717 op zeer vele plaatsen doorbrak en niet weer tot zeewering hersteld werd. Thomas van Seeratt, de provinciale ingenieur, was niet malsch in zijn oordeel omtrent, den verwaarloosden toestand van dezen dijk, die sinds dien algemeen de „Olddijk" genoemd wordt.