Onderafdeeling Soembawa Onderafdeeling Bima

Huidige structuur Aantal Inheemschen per km2 Aantal Inheemschen per km van het cultuur- 13.07. Aantal Inheemschen per 29.21. Aantal Inheemschen per landschap met be- km2 landrenteplichtige sawah km2 landrenteplichtige sawah trekking tot de 446.9. Aantal Inheemschen per 988.8. Aantal Inheemschen per dichtheid van be- km2 landrenteplichtigen bouw- km2 landrenteplichtige bouwvolking. grond 284.3. Oppervlak der grond 606.7. Oppervlakte der landrenteplichtige bouwgronden landrenteplichtige bouwgronden 4.36 % van de oppervlakte des 3.69 % van de oppervlakte des lands (1932). Boschreserve om- lands (1932). Boschreserve omvat volgens Ladang-enquête vat volgens Ladangenquete (1933) ± 23 % van de opper- (i933) — 44 % van de oppervlakte der onderafdeeling. vlakte der onderafdeeling.

Ontwikkelings- Veel gelegenheid tot uitbrei- Beperkte gelegenheid tot uit-

graad van het cul- ding van sawah's, tegalans en breiding van sawah s, tegalans

tuurlandschap. permanente tuinen. Laag deel- en permanente tuinen in Bima.

bouwquotiënt (Lit. 20, p. 108). Veel gelegenheid daartoe in

Nog veel ladangterrein buiten Dompo. Weinig goede ladang-

de boschreserve. Weinig mi- gronden buiten de boschreserve

gratie over groote afstanden. in Bima. Onwettige occupatie.

Matige immigratie (Lit. 20, p. Nog veel ladangterrein buiten

gg) de reserve in Dompo. Migratie

van Bimaneezen naar Dompo en het district Sanggar. Geen of zeer geringe immigratie.

Uit de gegevens van het schema volgt als algemeene tegenstelling dat Bima (in het bijzonder het sultanaat) actiever is, rijker aan spanningen dan het verzadigde Soembawa en dat deze tegenstelling uit het verschil in bevolkingsdichtheid van beide gebieden is te verklaren. Dit laatste verschil is weer een gevolg van de uitbarsting van den Tambora, die voor het uiterste Oosten van Soembawa minder noodlottig was, dan voor het overige deel van het eiland.

De ongelijk verloopende ontwikkeling en het verschil in den vormenrijkdom van het cultuurlandschap in de oost- en westhelft van het eiland, vinden voor een goed deel hun oorzaak in het samentreffen van een natuurramp met een bepaalde meteorologische omstandigheid.

GERAADPLEEGDE MANUSCRIPTEN

I Brief van den fungeerenden Resident van Bima J. C. Vetter aan \\. N. S e r v a t i u s, Gouverneur van Makassar en Onderhoorigheden van den iSden 1 uli 1820. — Landsarchief te Batavia.

Generaal Verslag der af deeling Bima met derzelver onderhoorigheden opgemaakt volgens de bestaande orders der hooge regeering over Nederlandsch Indië loopende over den Jare 1833 door den Gezaghebber C. H. Steyns. — Landsarchief te Batavia.

3 Jaarverslagen van den Burgerlijk Veeartsenijkundigen Dienst in den ambtskring Raba over de jaren 1916, 1920 en 1922. — Archief van der. Burgerlijk Veeartsenijkundigen Dienst van het Departement van Economische Zaken te Batavia.

4. Boschtechnisch Verslag van het eiland Soembawa van den opperhoutvester T. Ra hm van den 20sten Februari 1924 (met boschkaart). — Archief