de afgeslotenheid voor verkeer van groote gedeelten van het land; voorkeur van richtingen van het verkeer enz. Een landbeschrijving van Westfalen kan niet anders dan uitmunten door groote tegenstellingen. Men plaatse slechts naast elkaar de beschrijving van het industriegebied van Lippe, Emscher en Ruhr —■ waarover wij natuurlijk buitengewoon goed onderricht zijn — en de beschrijving der „Baumberge", die uit zandsteen en mergel van Boven-Senoon samengesteld, zich uit de Münstersche bocht verheffen. Deze Baumberge bevatten ook den oorsprong van onze Berkel en Dinkel, waarover wij wel nergens bij alle beknoptheid zoo uitvoerig en duidelijk kenschetsing zullen vinden. Uitstekend gekozen zijn de landschapsfoto's. Wij zijn er zeker van, dat dit boek, over een aan ons grenzend en in menig opzicht verwant gebied, ook hier te lande de opmerkzaamheid zal trekken.

Oestreich.

Georg Friederici, Der Character der Entdeckung und Eroberung Amerikas durch die Europaer. Einleitung zur Geschichte der Besiedlung Amerikas durch die Völker der alten Welt. Zweiter Band, 571 blz., dritter Band 520 blz. Perthes, Stuttgart, 1936. Prijs per deel ing. RM. 10.75.

Het eerste deel van Friederici's monumentale werk over de verovering en kolonisatie van Amerika door de Europeanen verscheen in 1925 en geldt als een der belangrijkste bronnenstudies over de geschiedenis der Nieuwe Wereld, als een boek, dat in zijn soort eigenlijk eenig is. Het beschreef het tooneel der Europeesche kolonisatie, de autochthone bevolking, de conquista en de kolonisatie der Spanjaardén.

Het nu verschenen tweede deel behandelt het optreden der Portugeezen, Duitschers en Franschen; het derde dat der Nederlanders, Scandinaviërs, Engelschen en Russen. Ook uit de twee laatste deelen van dit eerbiedwekkend levenswerk van een voortreffelijk geleerde blijkt Friederici's opvatting, dat het groote verschil tusschen de geschiedenis der Europeesche staten en die, welke op kolonialen grond buiten Europa ontstonden, door de inboorlingen werd veroorzaakt en tevens, dat men bij het onderzoek der geschiedenis van de aanraking, in de Nieuwe Wereld, van volken die in kuituurhoogte zoo veel verschilden, niet slechts van het standpunt der aanvallende Europeanen uit mag gaan, zooals gebruikelijk is. Zooveel mogelijk wil hij dit groote historische drama ook van den kant der inboorlingen bezien; dat hij hierbij tot gevolgtrekkingen komt die voor de blanken weinig vleiend zijn, mag ons niet verwonderen.

Dezelfde objectiviteit en ook dezelfde humane geest, die de schrijver in het eerste deel toonde, komen ook in deze laatste twee deelen van zijn werk tot uiting. Een der groote verdiensten van Friederici zal steeds blijven, dat hij wist te breken met vele traditioneele zienswijzen, die bij de meeste Amerikanisten zoo hinderlijk algemeen voorkomen. Zijn perfecte kennis der bronnen, vooral ook der Spaansche en Portugeesche, die dicht bij de betreffende gebeurtenissen staan, stelt hem in staat te bewijzen, dat de Indianen ten tijde der ontdekkingen niet beK.N. A. G., I/V 20