DE GRENZEN VAN HET OLDAMBT IN DEN LOOP DER TIJDEN

DOOR

P. EIBERGEN (met één uitslaande kaart)

Tot den Franschen tijd bestond het gewest Stad en L,ande uit: i°. de stad Groningen en haar onderhoorigheden, nl. het Gerecht van Selwerd, het Oldambt en Westerwolde;

2°. de Ommelanden, nl. het Westerkwartier, Hunzego en Fivelgo.

Hoewel deze streken nu sedert anderhalve eeuw als bestuursgebieden hebben opgehouden te bestaan, worden de namen er van nog dagelijks gebruikt. De begrenzing is evenwel in den loop der eeuwen niet steeds dezelfde geweest en het is daarom van belang deze na te gaan. Dit geldt speciaal voor het Oldambt, vooral omdat hierover een monografie x) is verschenen, waarin aan dezen naam een beteekenis wordt gegeven, waardoor verwarring wordt gesticht. In dit opstel zal ik mij dan ook tot dit district beperken.

Waaraan het „oude ambacht" zijn naam ontleent, is niet met zekerheid te zeggen. Het is. evenwel bekend dat in de 8ste eeuw een prefect aan de Eems voorkomt, en zoo neemt men wel aan dat we het Oldambt moeten beschouwen als de oudste aan de Franken onderworpen prefectuur in het Friesche Fivelgo2).

Later is het Oldambt evenwel van Fivelgo gescheiden (kaart A). Op de grens tusschen beide gebieden treffen we de Siepsloot aan; deze voerde eens het water af van het nu verdwenen Sappemeer en vormt nu nog over haar geheele lengte de scheiding tusschen gemeenten, nl. Slochteren en Delfzijl eenerzijds, Sappemeer, Noordbroek, Scheemda en Termunten anderzijds. Over den loop van de Siepsloot, ook wel Zijpe geheeten, bestaat tot bezuiden Wagenborgen geen verschil van meening. Thans gaat ze onder den naam Hondshalstermaar langs de oostzijde van laatstgenoemde plaats, maar eens zal ze ook een arm gehad hebben langs de westzijde van dit dorp. Daar ging het water door de Kromme Sloot naar het voormalige Proostmeer, dat door het Greefsweertermaar bij Farmsum met de Eems was verbonden3). Dit meer had evenwel ook afvloeiing langs een maar dat zich langs de noordzijde van het zandeiland van Wagenborgen kronkelde. Volgens sommigen vereenigde dit maar zich weer met het Hondshalstermaar, om dan samen met de Munter Ee, afkomstig uit het Drentermeer, tusschen Borgsweer en Termunten de Eems te be-

1) Hofstee, E. W., Het Oldambt, een sociografie. Deel i : Vormende krachten

2). Blok, P. J., Het Oldambt in oude tijden (Gron. Volksalmanak 1890, pag. 9).

3) De kaart bij Van Veen, J., De Fivel en hare verzanding (T.A.G., 1930).