Merkwaardig is nu, dat in geen der aangehaalde geschriften -— noch in andere, voor zoover mij bekend — aangegeven werd, waaruit het beginsel ontsproten is, terwijl bovendien de indruk gewekt wordt alsof het eigenlijk iets specifiek geologisch zou zijn.

IT. DES SCHRIJVERS EN K. HUMMEL's OPVATTINGEN

Lijnrecht tegenover de hierboven weergegeven opvatting staan die van C. G. S. Sandberg 12) en in wezen ook die van K. Hummel13), waardoor de eerstgenoemde dan ook als een fanatiek 14) voorstander van het actualisme wordt genoemd !5), terwijl de tweede zich daarover in de volgende bewoordingen uit: „Ich betone ausdrücklich, dass der „Grundsatz des Aktualismus" (namlich die Hypothese, dass die Vorgange der Gesteinsbildung zu allen Zeiten dieselben gewesen seien wie heute) scharf getrennt werden muss von der aktualistischen oder ontologischen Forschungsweise. Die aktualistische Forschungsweise is die wesentlichste und durch nichts zu ersetzende Grundlage aller erdgeschichtlichen Forschung, deren Anwendbarkeit über alle Zweifel erhaben ist und die von niemand (auch nicht von Beurlen) bei den Auseinandersetzungen der letzten Zeit in Zweifel gezogen worden ist; der von Lyell und seinen Nachfolgern in die Geologie eingeführte Grundsatz des Aktualismus dagegen, ist eine nach unseren Erkenntnissen unrichtige Hypothese die jahrzehntelang den Fortschritt der erdgeschichtlichen Forschung gehemmt hat". (Cursiveering van mij. S.).

Ook Hummel ziet, evenals schrijver dezes zulks steeds deed, een duidelijk verschil tusschen de begripsbepaling van het actualisme in de overige aardgeschiedkundige wetenschappen — o.i. in alle andere wetenschappen —- en de voorstelling er van, nl. het door Lyell c.s. ingevoerde beginsel {Grundsatz), dat thans nog algemeen in de geologische wetenschap geldt.

De begripsbepaling van het actualisme.

Wij zullen thans dus allereerst moeten overgaan tot de begripsbepaling van het actualisme, d.w.z. tot de vaststelling van den grondslag waaruit het actualisme ontsproten is, en nagaan of dit laatste specifiek geologisch, dan wel algemeen wetenschappelijk is.

Geologisch gesproken behoort de begripsbepaling van het actualisme als volgt te luiden, gelijk o.m. uit de samenvatting van het voorgaande blijkt:

Het actualisme is de toepassing van het beginsel, volgens hetwelk

12) Sandberg, C. G. S., Der Grundsatz des Aktualismus usw.. (Zeits. D. Geol. Ges. 84, Bd. 1932, pag. 636-641).

13) Hummel, K., Geochemie und Erdgeschichte. (Zeits. D. Geol. Ges. 92, Bd. 1940. — B. Umschau. pag. 459-468).

14) Bedoeld is hier door Oestreich natuurlijk, beginselvast doorvoerend; blinde overdrijving (fanatisme) hebben zelfs mijn verbitterdste tegenstanders — waartoe O. zeker niet behoort — nimmer kunnen aantoonen.

15) ibid 9), pag. 365.