Piëteit voor de stedelingen ontsluiten en er alleen fiets- en wandelwegen en géén verdere autowegen aanleggen. Eenige waterwegen voor de roeiers en zeilers (zie het Tijdschrift voor Volkshuisvesting en Stedebouw, Mei 1935) zullen ook worden toegelaten. Men zou wenschen dat de verdere behandeling van de streek van MiddenDelfland als landschap, behalve door de gemeenten zelve, mede door Rotterdam, Schiedam, Delft en Vlaardingen zal worden geleid, want meer dan de plaatselijke besturen zelve zullen deze groote steden inzien dat hier in het algemeen belang een natuurreservaat te beschermen en te ontsluiten valt. De zeggenschap van Rotterdam, Schiedam en Vlaardingen kan sinds kort steunen op het feit dat deze steden zoo pas de zuidelijkste der gemeenten in deze streek bij haar gebied hebben gevoegd. De gemeente Ketel-en-Spaland kwam bij Schiedam en Rotterdam, en de gemeente Vlaardingerambacht kwam bij Vlaardingen. De drie genoemde groote gemeenten zouden zich dus voor het besproken landschapsmonument alleen nog met Maasland en Schipluiden behoeven te verstaan omtrent de hier te nemen beschermende maatregelen. Dit zal echter wellicht alleen gemakkelijk gaan als het eerlang vast te stellen streekplan, resp. de uitbreidingsplannen dezer gemeenten, in dezelfde richting werken. Dit laatste is dus noodig! 8)

Als slotopmerking diene, dat een vliegveld, als het hier ooit kwam, het uiterlijk en de geheele stemming van het landschap radicaal zou verstoren, met name door de groote hangars, welke men, in verband met de eischen van het luchtverkeer, ook niet door boomenrijen kan maskeeren. Het plan voor het gemeenschappelijke vliegveld voor Den Haag en Rotterdam in den Zuidpolder van Delfgauw raakt deze streek gelukkig niet, en is overigens voorloopig van de baan. Hoe storend vliegvelden in weidelandschappen aandoen, toont Midden-Texel.

Met het oog op de beperkingen, die naar schrijvers meening in de besproken streek van Midden-Delfland aan de economische bedrijvigheid zou moeten worden opgelegd, is het wellicht aan te bevelen aan dit gebied een bijzonderen status te verkenen. Dit zou b.v. kunnen geschieden in den vorm van een verklaring dat genoemd landschap een Kijks- of een Provinciaal natuurterrein is. Op welke wijze men wettelijk zoo n landschap zou kunnen beschermen, is door schrijver dezes eemgszms uitgewerkt in een artikel getiteld: „Wettelijke landschapsbescherming en verzorging als onderdeel van een Nationaal Plan" verschenen in „Economisch Statistische Berichten" van 23 Juli 1941! In het genoemde streekplan kan zoo n regeling natuurlijk ook worden opgenomen. Zoo n plan wordt echter periodiek herzien en bij elke herziening loopt het besproken landschap van Midden-Delfland risico s, te meer omdat een streekplan voorloopig nog een provinciale aangelegenheid is. Rijksbemoeienis is altijd gewenscht, waar het gaat

8) En dan moeten B. en W. der betreffende gemeenten bovendien nog medewerken, want het merkwaardige art. 8 van de woningwet zegt dat zij, zelfs in afwijking van een vastgesteld uitbreidingsplan, vergunning kunnen grven voor bouw en exploitatie van kassen!