uitwisselbare kalk uit den grond voor een grooter of kleiner deel om met de natron van het keukenzout; het gehalte aan uitwisselbare kalk is gedaald en dat aan uitwisselbare natron gestegen.

In normale jonge Nederlandsche zeekleigronden bestaan deze uitwisselbare basen grootendeels (voor ongeveer 87%) uit kalk; de rest is magnesia (7 %) en kali en natron. In dezen toestand verkeeren het versch afgezette slik en de kwelder nog niet; voordat de grond in den hiervóór genoemden normalen toestand overgaat, hebben zich daarin reeds een aantal processen afgespeeld, die hier niet nader besproken, alleen genoemd kunnen worden. Door de doordrenking met het sterk magnesia- en natronhoudende zeewater bestaan de uitwisselbare basen in den slik- en kweldertoestand voor een belangrijk deel uit natron en magnesia; en pas na de indijking wordt dit te veel aan natron en magnesia door het bij de uitlooging van de koolzure kalk ontstane calciumbicarbonaat of dubbelkoolzure kalk teruggedrongen.

Uitgangspunt van deze beschouwingen is dus de normale jonge poldergrond met een pH van ongeveer 7.5 en een uitwisselbare basengehalte van ongeveer 40 m.e. per 100 g klei-humus, waarvan ongeveer 87 % uit Ca bestaat. In dezen «toestand verkeert de bovenlaag van den 70 jaar ouden Reiderwolderpolder; in den ondergrond is zelfs dan nog de invloed van de voormalige zeewaterdoordrenking merkbaar.

Hiervóór is reeds opgemerkt, dat deze uitwisselbare basen door zuren uit den grond geloogd kunnen worden, waarbij de pH van den grond daalt. Ook koolzuurhoudend water is tot deze werking in staat, zoodat in het Nederlandsche klimaat de uitwisselbare basen de neiging hebben door het regenwater uitgewasschen te worden. Merkwaardig is nu, dat ondanks deze uitloogende werking van het koolzuurhoudende wegzakkende water het totale gehalte en dat van de afzonderlijke uitwisselbare basen zoo lang gelijk blijft, zooals uit de volgende tabel blijkt:

Tab. 3a. TOTAAL GEHALTE AAN UITWISSELBARE BASEN IN MILLIAEQUIVALENTEN PER IOO G KLEI-HUMUS OP VERSCHILLENDE DIEPTEN BIJ TOENEMENDEN OUDERDOM

Ouderdom van den polder in jaren :

Diepte

in cm. 0 fy ° , o ,

(slik) dei-6) 70 "3 231 268 306 380

Bouw- |

voor 36 37 37 36 38 38 39 30

3° 39 38 38 37 36 39 38 38

5° 38 39 39 37 38 40 40 40

70 38 39 37 40 39 41 43

9° 38 38 37 4° 42 41 38