„de" Franschman, „de" Fries anders dan „de" Brabander, en van dit laatste gezonde inzicht zijn de samenstellers van dit boek uitgegaan. Het begrip „Nederlandsche volk" is hierbij zóó opgevat, dat ook de noordelijke helft van België behandeld wordt. „Van elke streek of stad die in haar geheel een typisch onderscheiden, eigen karakter vertoont, is een beschrijving gegeven door een deskundige, dat wil zeggen door iemand die daar geboren of getogen is, of door iemand die in de beschreven streek jaren lang woont", aldus het begeleidend woord van den uitgever. Geen van beide omstandigheden verzekert natuurlijk goede kennis der betreffende groep en in dit verband valt het op, dat de vele citaten van vroegere waarnemers, die de beschrijvers helpen bij hun beschrijving, zoo vaak van vreemdelingen afkomstig blijken te zijn.
Laat ons echter erkennen, dat hier talrijke medewerkers zich hebben gezet aan een aantrekkelijke taak en dat het resultaat van de meesten zeer het lezen waard is. De een probeert het van den wetenschappelijken kant (wat zeker niet de ambitie van het werk als geheel is) en citeert liever dan dat hij een eigen meening tracht te hebben, anderen probeeren het op een andere manier en het best zijn de opstellen, die eenvoudig met schrijftalent beschrijven, wat een lange ervaring geleerd heeft en ter generalisatie vrij laat. De meeste waardeering kan men hebben voor het aardige, sympathieke denkbeeld, zoo'n boek (waarop de critiek gemakkelijker valt dan de verbetering) samen te stellen en uit te geven. Alle lof voor den uitgever die dit aandorst!
De literatuurlijst die aan het werk toegevoegd is, bedoelt volgens de toelichting geen bibliografie te zijn. Welk criterium heeft men echter bij de samenstelling gebruikt? Vermoedelijk geen enkel. Dit had gemakkelijk beter gekund. Men mist bij de verschillende onderwerpen nogal eens een titel, die er toch bij behoort.
De foto's, van Willem van Malsem, zijn prachtig. Deze alleen reeds maken deze uitgave tot een plezierig boek en de hier en daar wel aanvechtbare, maar toch meestal wel belangwekkende verhandelingen bieden een hoeveelheid lectuur over de staalkaart van groepskarakters die ons land vormt, die in dezen vorm nog niet bestond, waarvan velen zullen genieten en waarmee velen hun kennis zullen vermeerderen of anderszins hun voordeel zullen kunnen doen. A. N. J. den Hollander
De Smt Pietersberg, samengesteld door ir. D. C. van Schaik met veler medewerking. 379 blz. geill. met kaart en luchtfoto's N V Leiter-Nypels, Maastricht, 1938. Prijs ƒ 4.90.
Een fijn gevoeld „woord vooraf" van mr. dr. W. G. A. van Sonsbeek, commissaris der Koningin in Limburg, en een lyrisch geschreven inleiding van rector Jos. Cremers doen bij lezing een stemming geboren worden, waarin men veel van dit boek verwacht — en deze verwachting wordt niet teleurgesteld.
De samensteller Van Schaik is onzen lezerskring reeds bekend