was opgewekt en detc daarvoor vatbaar waren gemaakt.

Eindelijk nog strekte zich de werking der Godsregering en Priesterregering uit lot de beschaving deivolkeren. Daartoe behoorde ook hetgeen reeds van beider werking is opgemerkt. Doch bepaaldelijk moeten hier nog eenige bijzonderheden, ontwijfelbaar tot de beschaving behoorende, worden aangestipt. Hoeveel beschaafder toch treffen wij de Israëlieten aan ten tijde van david en sai.omo , dan toen zij uit Egypte vertrokken, en schoon gewoonlijk de middeneeuwen de eeuwen van barbaarsehheid genoemd worden , is het toch niet te miskennen, dat de ruwe en woeste volkeren onder den invloed der Hierarchie beschaafder zijn geworden. Dit laatste mag nu meer aan de Christelijke Godsdienst zelve, dan aan den vorm, onder welken zij toen te voorschijn trad, worden toegeschreven, het was dan toch die vorm, waarin zij die Godsdienst aannamen en deze heilzame kracht derzelve mogtcn ervaren. In bijzonderheden mogen hier, als op de beschaving der volkeren hebbende ingevloeid, genoemd worden de beide hoofdsteden Rome en Jeruzalem en de reizen derwaarts. Verder werd ook de landbouw door de Theocratie en de Hierarchie bevorderd. De oorlogzucht werd door beiden gematigd. Reglbanken, voor welke twistgedingen werden behandeld, werden opgerigt. Voor de veiligheid van reizigers, de regten van vreemdelingen, het lot van dienstbaren, armen, schuldenaren, weduwen en wezen werd gezorgd, gestichten voor ouden, wezen, kranken en behoeftigen werden opgerigt.

De dienaren der Theocratie, in het bijzonder de Priesters, hielden zich bezig met het bekend maken