digcn man uit gcringeren stand, die geene geleerde opvoeding gehad had , en eer hij tot Christus kwam, een visscher was geweest! Wel bekend was hg met de Schriften des Ouden Verbonds, maar meerendeels als geschiedenis zijner Vaderen en als aanwijzing tot een godvruchtig leven. Een eigenlijk gezegd wettisch leven had hg nooit gekend noch geleid, veelmin daarin zijne geregligheid voor God gezocht. Hij had niets gehad, waarop hij zich beroemde, en -waarin hij zijne eer en zaligheid stelde, eer de Heer hem van achter het vischnet tot zijnen leerling riep, en naderhand tot Apostel aanstelde. Langzamerhand werd hij door dien Heer gevormd, het onderwas van Dezen sloot zich aan hetgeen hij vroeger als godvruchtig Israëliet had ontvangen; hij nam het op en ondervond deszelfs krachtigen invloed, om hem veel hoogei' op te voeren; maar er was geene plotselinge verandering, er was geene merkbare scheiding in zijn leven; daarom gevoelde hij wel hetgeen hem alleen door Christus was geworden, in al zijne kracht en zgne waarde, en stond dit oneindig boven, maar het stond niet, gelijk bij paulus, tegenover hetgeen vroeger in hem was. Uil de volheid van Christus alleen ontving hij, met allen, ook genade op genade; wan' de wet is door mozes gegeven, de genade en de waarheid zijn door jezus christus geworden.

Ligt alzoo in het vroegere leven van paui.us sleutel van zijn begrip en zyne voorstelling van het scherpe onderscheid, ja van de lijnregte tegenoverstelling van het leven naar de wet en het leven ult het geloof: zij is echter ook, hoewel voor een kleine*' deel, te vinden in de omstandigheden, in welke hij later, als dienaar van het Evangelie, verkeerde, welke van die, waarin joiiannes zich schrijvende bevond»