hunne komsl in de school, totdat zij haar verlaten , dat hen . doordringt met eenen verlichten en duurzamen eerbied voor de groole gedenkstukken der Christenheid , voor de groote waarheden , die zij aan het licht heeft gebragt, en voor de verhevene zedeleer des Evangelies. Nu antwoordt gij mij , dat een zoodanig onderrigt moegelijk binnen de grenzen van verdraagzaamheid en rede is te houden. — Ik stem dit met u toe , ik stem zelfs toe, dat het nog beter zij , dat het in het geheel geene plaats grijpe , 1 dan in eenen geest van dweepzucht of proselijtenmakerij of van kleingeestige en overdrevene vroomheid; maar ik geef u mijn woord, dat ik in Duitschland lessen over de godsdienst heb bijgewoond, in de volksscholen en gymnasieën, die mij van bewondering doordrongen hebben, en hetgeen nog meer afdoet , die in mij zeiven , althans in dat vlugtige oogenblik, alle aandoeningen verwekt hebben , die ik gaarne in het hart mijner natuurgenooten zag inwortelen."

Hiermede heb ik alles, wat cousin over gebrek aan godsdienstig onderwijs in Nederland zegt, medegedeeld; want over de verhouding van de godsdienst tot het onderwijs op de akademieën spreekt hij niet , daar hij in alle opziglen zeer kort over deze instellingen is , en hare eigenaardigheid bij ons in 't geheel niet opgemerkt heeft. Alles heilik echter willen mededeelen, opdat de lezer, den geweldigen val van graser en van heusde op cousin gevoelende, niet zon wanen, dat ik den laatsten onregt had gedaan en zijne meening verminkt had weder gegeven.