Denkbeelden van van Bommel.

Nu moei ik hier nog spreken van 't geen , vooral in navolging van gousin , over deze zaak is geschreven door onzen landgenoot , den Heer c. r. a. van bommel, sedert 1829 Bisschop van Luik. Deze gaf ten vorigen jare een werk uit , getiteld: Exposé des vrais principes sur l' instrnction publique primaire et secondaire, considerée dans ses rapports ' avec la re lig io n , d. i. Uiteenzetting der ware beginselen van het openbaar lager en middelbaar onderwijs , in deszelfs verhouding tot de godsdienst beschouwd , drie stukjes, te Luik bij kersten , 1840.

Dit in vele opzigten merkwaardige boek is blijkbaar geschreven, om den grooten invloed tegen te gaan, dien de Liberale partij meer en meer in België tegen over de Katholijke erlangt. Dien grooteren invloed der Liberalen op het schoolwezen kan men uit van bommel's schrijven, vooral tegen het laatst, opmaken; maar volkomen duidelijk werd mij dit schrijven toch eerst, toen ik in het berigt van den Ierschen Pastoor o' malley had gelezen , dat de Geestelijken in België tegenwoordig volstrekt uitgesloten zijn van al die groote scholen , welke door vele stedelijke kassen onderhouden worden en bijna de eenige scholen in België zijn, die dezen naam verdienen (8). Van bommel wil die uitsluiting der Geestelijkheid doen vervangen door het uitsluitend beheer van dezelve over de scholen. Hij bezigt daartoe eenvoudige en onweersprekelijk schijnende redeneringen en getuigenissen van onpartijdig schijnende man-

(8) Schels van den staat van het lager onderwijs in Holland, Pruis s en, België en Frankrijk, door o'malley,, R. a. Priester in Ierland, ys Gravonli, 1841, 1)1. 46—48.