Daar een priester lang moet studeeren, is het duidelijk, dat er veel meer protestantsche zendelingen in de missie zijn dan katholieke priesters. Hier volgen de cijfers voor Afrika : 281 inlandsche en 3.539 vreemde priesters; bij de protestanten resp. 5.371 en 2.663 zendelingen. Een feit, waar de protestanten fier over zullen zijn, is, dat zij de grootste vorderingen maken onder de katholieken van Zuid-Amerika : 132.388 «communicanten» in 1903 tegen 695.363 in 1938.

Zou men bij dit alles den moed niet verliezen ? Menschelijkerwijs of liever oppervlakkig gesproken : ja. Maar hoe heel anders denkt een priester, die op een college lesgeeft zonder veel bekeeringen te maken, een liefdezuster, die jaren lang melaatschen verzorgt. Hoewel de genade onzichtbaar werkt, zien zij de vruchten. In Japan schept men een geest, die het christendom welwillend zal zijn. In de moeilijke missie van Engelsch Indië komen de oervolken in groot getal naar de Kerk. Daar de missionarissen in China onder den oorlog hun post niet verlaten, heeft men meer achting voor hen en bekeeren zich velen. Dit is geen geluk bij een ongeluk, maar het leven van de Kerk, die in de verdrukking groeit. Een zieke jongen, die niet klaagt, omdat hij van Christus houdt, een vrouwtje, dat niet begrijpt, waarom de zuster haar verzorgt, een man, die in vrede gaat leven met zijn vijanden, een meisje, dat haar ouders bekeert — het zijn slechts enkele voorbeelden uit duizenden, waarbij de missionaris, juichend in stilte, voelt, hoe dringend God spreekt tot alle menschen.

Maar waar de katholieken komen, vinden zij de protestanten. Dezen houden er echter niet van, gelijk de missionarissen, van dorp tot dorp te trekken of in de wildernis door te dringen om alleen onder de inlanders te leven, zich met hun rijst te voeden, hun min of meer zuiver water te drinken en als zij op een mat te slapen of nog eenvoudiger op den grond. De zendeling, die gehuwd is en een gezin te verzorgen heeft, gaat in een dorp wonen en richt er scholen op. Die voor de jongens bestuurt hij, zijn echtgenoote heeft het beheer over de meisjesscholen. Daar hij geen Mis hoeft te lezen of Sacramenten toe te dienen, kan hij veel tijd besteden aan het onderwas en zelfstudie. Omdat hij echter gewoonlijk ook dominees, katechisten, onderwijzers opleidt en de