En toch lees ik in de Acta van het Provinciaal Concilie van Bangalore de volgende woorden van Mgr. Tissot, bisschop van Vizagapa'an. « Wij verlangen dat een groot aantal katholieke colleges in Indië gesticht worde in den aard van de Jezuïetencolleges te Trichinopoly, Bombay, Calcutta en Mangalore. Niets kan de Kerk meer aanzien verwerven en niets het missiewerk meer bevorderen. » De andere bisschoppen waren het hiermede eens. Jaren geleden werd die wensch uitgedrukt, maar tot heden nog niet vervuld.
De protestanten waren ons voor.
Laten wij eens nagaan hoe de protestanten ondertusschen doorwerkten. Fas est ab hoste doceri, ook van uw vijanden moogt ge wat leeren. Ik heb er al den nadruk op gelegd dat de scholen in Indië hun machtigste propagandamiddel waren. Dit geldt ook voor het universitair onderwijs.
De baanbreker voor het hooger onderwijs in Indië was een Presbyteriaansche zendeling te Caicutta, de Reverend Alexander Duff. In 1830 — dertig jaar voor de aankomst van de Belgische Jezuïeten — stichtte hij te Calcutta zijn Engelsche School, die weldra het College der Schotsche Kerk werd en heden nog een der voornaamste colleges van de stad blijft. Hij bedoelde, en stak dit opzet onder stoel noch banken, de bekeering van de hoogere kasten. De uitslag was schitterend : zijn school zat vol heidenen en veel leerlingen werden protestant. Madras en Bombay volgden het voorbeeld van Duff en wonnen ook heel wat bekeerlingen. Van 1830 tot 1850 viel gansch het hooger onderwijs in de handen van de protestantsche zendelingen — zooals het lager onderwijs toentertijd ook hun monopool was. Het aantal bekeeringen nam wel fel af, ja daalde tot omzeggens nul, omdat de heidenen op hun hoede waren, maar de nawerking van die eerste jaren ondervinden we nu nog in het feit dat voor een Hindoe Christen protestant en missie protestantsche zending beteekenen. De katholieke Ke.t bestaat voor hen schier niet; wat ze over haar weten, leerden ze in protestantsche scholen en colleges of lazen ze in Engelsche boeken — en is gewoonweg laster.
Sedertdien groeide het getal protestantsche colleges bijna jaar