GIDS.

In de Gids voor November deelt dr. A. K1 u y v e r op verzoek der Redactie mede, wat door hem in eene vergadering der Koninklijke Academie van "Wetenschappen is betoogd omtrent de afleiding van het woord gids.

De schr. begint met de verklaring, dat gids niets te maken heeft met het Fransche woord guide, gelijk velen gelooven. In de middeleeuwen bestond het woord gids nog niet en de vormen, waaronder het woord gids in de 17de eeuw voorkomt, doen onderstellen, dat de ds ontstaan is uit een medeklinker, als waarmede het Engelsche woord gipsy begint en dien men in het Fransch ongeveer door dj kan voorstellen. In dat geval staat het woord blijkbaar in geenerlei betrekking tot fr. guide. De oorspronkelijke beteekenis van het woord was in de 17e eeuw onbetrouwbare wegwijzer, spion, later heeft de gelijkenis van gids en guide de beteekenis van het laatste op het eerste doen overgaan.

De vraag was nu, waar is een woord te vinden, dat met g begint en dat een klank als dj aan het einde heeft en de beteekenis heeft van spion, handlanger van roovers. Een dergelijk woord komt voor in de taal der Zigeuners, die sinds de eerste helft der 15de eeuw hier bij herhaling hebben rondgezworven. Zij noemden zichzelven rom of kalo en wie niet tot hun volk behoorde heette gadjo (uitspraak als in het Fransch), vrouwelijk gadji, een gewone boeventerm voor kameraad; dit gadji, vrouwelijke kameraad van een vagebond , kon natuurlijk niet anders beteekenen dan slet, het werd in verschillende talen opgenomen, o. a. als Ned. gedse en eng. gixie Met het mannelijke gadjo ging het eveneens, het kreeg allerlei (ongunstige) beteekenissen en vervormde zich tot gids, gelijk het vrouwelijke gadji zich vervormde tot gedse.

De schr. ontveinst zich niet, dat het bewijsmateriaal in deze veel omvangrijker had moeten zijn, wanneer met dit betoog allen over-