KLEMTOON.

(Vervolg van blz. 244.)

Bijwoorden.

Algemeene opmerkingen.

Bij de beschouwing van den syllabentoon der bijwoorden zullen wij tegelijk de voorzetsels en de voegwoorden bespreken. De vorming van deze woorden is geheel dezelfde en zeer dikwijls doet dan ook hetzelfde woord dienst als bijwoord, als voorzetsel of als voegwoord.

Reeds vroeger hebben wij er op gewezen , dat het bijwoord tweeërlei kwaliteit heeft: het kan eene voorzetselbepaling zijn of daarvoor in de plaats treden en het kan de richting aanduiden, waarin het onderwerp zich beweegt. In het eerste geval kan het verbonden worden met een ander bijwoord of voorzetselbepaling , in het tweede met een substantief, dat als plaatsbepaling dienst doet. Er zijn dus verbindingen mogelijk van bijwoord en bijwoord (of voorzetselbepaling), en van substantief en bijwoord. Voorbeelden bijwoorden en bijwoord: evenwel, zoodra, hoewel, alhier (al = geheel), aleer, alom., onderaan, bovenover, weldra/ bijwoord en voorzetselbepaling. gisterenochtend (— gisteren in den ochtend), gisterenavond, morgenochtend, morgennamiddag • substantief en bijwoord: bergop, stroomaf, jaar in, jaaruit. De verbinding van bijwoord en bijwoord is eigenlijk tweeërlei; het eerste woord kan eene bepaling zijn van het tweede als in hoewel, evenwel, alhier, en de woorden kunnen beide dienen ter bepaling van het werkwoord. Het boek ligt bovenop, beteekent, dat het boek boven ligt en tegelijk op (een ander boek). Uit grammaticaal oogpunt zijn dan de woorden boven en op gelijkwaardige zinsdeelen en uit onze beschouwingen van het substantief, van het adjectief en van het werkwoord weten wij reeds , dat samenstellingen van gelijkwaardige zinsdeelen gewoonlijk adherent zijn (meesterknecht, doofstom, koekeloeren); het verwondert ons dus niet, dat dit ook bij de bijwoorden het geval is en wij dus zeggen tegenóver, weerom, intüsschen , onder dan , achteraf, rechtsom enz. Ook de andere soort samenstellingen van bijwoord en bijwoord vormt adherente verbindingen: evenwél, zoodra, alhier, alom, ale'er ,