« Ons sou soos honde wees wat mak is na die sweep en nou die hand lek wat geslaan het, as ons waag om hier te staan, en julle sterfte en die greep van ons verneedring dra in deemoed sonder vraag.

« Hier sal ons kniel, , hier sal ons bid en peins tot smartlik in ons leef die pyn jul aangedaan,

tot ons rein word en sterk om nie terug te deins vir sterke dinge ; dan het ons jul dood verstaan .

Geen smart gaan ooit verlore, want verborge soos die daad

en ingebind tot streng verbeide en verwagte

groei dit in duistere geduld deur baie nagte

tot die dag-helder vreug van ons opstand teen die kwaad ».

Zoo zijn Van Wijk Louw's gevoelens « By die Monument ». Dat monument te Bloemfontein voor haar allen en hun kinderen, die in de kampen stierven... Monument ook voor haar allen, die'als zij, die vielen, ook daarna weer bouwen aan de volkstoekomst. Als wij een boek als dat van Mevr. Neethhng « Mag ons vergeet ? » (1) of dat van Sarah Raai lezen, dan beseften wij, hoeveel karakter er noodig is om voor de volkszaak tot het einde te strijden, overal en aldoor, waar men staat of is.

Boeken als deze kenden wij nog niet, maar dat ze eens moesten komen, wisten wij, want zonder de daden als die van Sarah Kaal was de Afrikaner-nasie van vandaag niet waar zij thans is ge-

Om dit boek, wij vermeldden het reeds in «Dietbrand» (2), ontstond gerucht. Onderdrukkers eischen vergetelheid voor hun wandaden. En hoewel hier in dit boek de « wandaden » tot het geringste zijn beperkt, is het boek zelf, het waarachtige verhaa zelf, één groote aanklacht door zijn eenvoud. En eenvoud tref diep. Men leze dit verhaal, spannender dan een roman, zelf, om te weten in wat voor schoenen een voorafgaande generatie stond. Men krijge dan, ook in Nederland, een besef van wat plicht is tegenover het eigen volk. J H B

(1) Dietbrand 1938 blz. 185.

(2) Dietbrand 1938 blz. 257.