dat de Poolsche hole. Waarom Spaansch en Poolsch ? Dat die martelingen juist daar ondersoheidelijk zijn uitgevonden is althans wat Polen aangaat, nog niet bewezen. ')

De bokkesprong is niet bevallig of sierlijk, wel stijf en 't kan dus niemand verwonderen, dat men personen, die zich niet los en gemakkelijk bewegen, met een stijven bok vergelijkt.

Yratigheid en snoepachtigheid zijn bekende eigenschappen dezer dieren en van daar de uitdrukking : hij is er lij als de bok op de haverkist, d. i. met onbedwingbaren lust, met bijzondere gretigheid zoekt hij voordeel te behalen, zoekt hij te genieten, zooals een bok, die op een haverkist losgaat om zich te goed te doen.

In de Germaansche mythologie speelt de bok een belangrijke rol, het was nl. in de gedaante van dit dier, dat de booze geest, de duivel zich vertoonde; de heksen hadden vaak een bok bij zich en verkeerden vriendelijk met deze hun welgezinde dieren. Grimm geeft allerlei voorbeelden, waarbij men het woord duivel, dat men niet graag noemde, door bok verving.

In de Noordsche mythologie werd daarentegen de bok in hooge eer gehouden, want Thor, de machtigste der Asen, werd steeds vergezeld of voortgetrokken door zwarte bokken.

Al is 't soms verschoonenderwijze, aangenaam is het niet, als iemand zondebok genoemd wordt of als zondebok dienst moet doen. Bij groote vergrijpen, die men bemantelen wil, zoekt men de groote menigte zand in de oogen te strooien door na lang en uitvoerig onderzoek door eene „commissie" eindelijk iemand te ontdektken, die

wel iets verkeerds heeft gedaan er. de eenvoudigste manier om de zaak

„in de doos te stoppen" is, heel deftig te verklaren, dat gebleken is, dat de oorzaak der klachten is N. N. do man, die nu de schuld van alles krijgt, die het slachtoffer wordt, de ware zondebok. Hier hebben we niet aan eenige eigenschap van een bok te denken, maar aan eene duizende jaren oude godsdienstplechtigheid door Mozes voorgeschreven op het hoogste van alle Israëlietische feesten den „Grooten Yerzoendag", die werd ingesteld tijdens de Israëlieten door de woestijn trokken. liet verhaal, dat Leviticus 16 voorkomt luidt in 't kort als volgt: Op den tienden dag der zevende maand werd er een vastendag en boetedag gehouden om voor de zonden van het geheele volk vergiffenis te verwerven. De plechtigheden

1) De benaming Spaansche laars teekent wel het land van oorsprong.