opvoeding trachten na te zien wat hij zag en na te voelen wat hij voelde, — alleen : laten we niet zweren bij zijn woord, maar per slot trachten te kijken uit eigen oogen ....

Ik vervolg mijn climax.

Is het moeilijk, elkaar over abstracte zaken te begrijpen, moeilijker een mensch te verklaren, bijna ondoenlijk een dichter te ontraadselen, — vrage, hoeveel kans er is, niet mis te tasten (aan den eenen kant), en elkaar te verstaan (aan den anderen), als we spreken over den zwarten tijd, den verzoekingstijd, van een dichter : een tijd waarin die dichter zich zelf niet eens begreep ?

Vat daarom het volgende op als louter persoonlijke meeningen, die niet ongetoetst meegedragen willen worden. A_ls het me gelukt, eenige belangstelling te wekken voor De Génestets zielestrijd, dat ieder dan zijne Gedichten nog eens ter hand neme, en zelf toezie.

III.

Behalve het persoonlijk karakter der taal als denktuig en als communicatie-middel — een gevolg van 't individueel karakter der zielkunde —, is er nog iets waarop de aandacht gevestigd moet worden, als we willen betoogen dat er niet alleen bij de menschen onderling veel misverstand bestaat, maar dat ook menigeen zich zelf vaak niet goed begrijpt.

Hoe komt een kind, dus : hoe kwamen wij, aan een massa begrippen, waarmee we dagelijks werken met zoo n vast vertrouwen op hun juistheid ?

In 't kort gezegd: meestal dooreen ten-naaste-bij verstaan, door een raden van wat de oudere menschen bedoelen. En hoe ver kinderen de plank dikwijls, zelfs bij eenvoudige zaken, mis kunnen slaan, weten wij onderwijzers het best! Daarnaast komt bij allen meer of minder — bij de best aangelegden het meest — de eigen combinatie van voorstellingen en begrippen. Bovenal vergete men niet, dat dit raden en dit combineeren geschiedt zonder, of nagenoeg zonder controle ! Laat ons zeggen dat wij, op school, ons beijveren die geesteswerkzaamheden te contróleeren, en zelfs dat alle onderwijzers dat kunnen, — dan blijft nog de enorme tijd dat het kind niet op school is en toch ook „opneemt !

Vandaar vooreerst het ontstaan van veel leeqe woorden : waarbij men, zonder het zelf te merken, niets denkt Men leest, en spreekt