10 Christus' dagen werd het de eigennaam, waanr.ee de strafplaats der goddeloozen werd aangeduid. Vandaar dat we het woord
'Jehenna ook buiten het Oude Testament
telkens tegenkomen. Christus en de Apostelen
"ebben dit woord dus uit de volkstaal over¬
genomen.
ITeegtafd.
i. De Macedoniër XIV-2. Zincingstijdschrift onder redactie van Ds. H. Dijkstra, Smilde, Ds. D. Bakker, Djokj», Ds. D. K. Wielenga, Pajeti. Uitgave van de Firma E. F.
■°ouwman. Groningen.
•net zij mij vergund hier de aandacht te vestigen op ons voortreffelijk Zendicgstijdschrift de Macedoniër. Sedert nu reeds veertien jiren
™orat deze periodiek geredigeerd door Ds, Dijkstra van Smilde, een man, die niet alleen bezit een warm hart voor, maar ook een rijke ea grondige kennis van de Gereformeerde zending 111 onze Oost. Reeds vóór jaren werd hij door Wljlen mijn vriend Ds. Lion Cachet, die vooi ^ij onder de predikanten onzer Kerk een autoriteit op zendingsgebied was, als zoodanig geprezen. Met zeldzaam talent weet Dijkstra door middel van zijn Tijdschrift zijn lezers in te leiden en op de hoogte te houden van wat door onze zendelingen op Midden Java, op Soemba en elders wordt verricht voor de verleiding en verdieping van het Evangelie.
Ia de laatste jaren heeft Ds. Dijkstra voor de redactie van het Tijdschrift hulp gevonden la de heeren missionaire dienaren Ds. Bakker v»n Djokj a en Ds. Wielenga van Pajeti. Door öe medewerking van deze twee mede redacteuren ziet hij zich nu ook in staat gesteld, zijn lezers bijdragen te verschaffin van mannen, die door eigen aanschouwing land en volk kennen, lïts wat zeker veel voor heeft. Toch vermindert dit allerminst de waarde van Dijkstra's arbeid.
*-'iJKstra van Smilde, een man, die niet alleen bezit een warm hart voor, maar ook een rijke ea grondige kennis van de Gereformeerde zending
Vaderland, door Mr. V. H. Rutgers.
In de Afdeeling: De Alcohol en het Kind:
Over de ervaring van Christelijke inrichtingen roor verwaarloosde kinderen ten opzichte van iet alcoholisme, door M. van Wijhe,
Over het werk onder de kinderen, door Mej. £,. W. Crommelin.
Ia de Afdeeling: Zending en Alcohol.
Over drankbestrijding in de achterbuurten, loor Mej. M. Ligtvoet.
Over een verbodswet voor Iudië, door Ds. oh. Rauws.
In de Afdeeling: Drankzucht.
Over Christelijke verpleging van drankzuchigen, door Dr. C. J. C. Barkes.
Over de gevolgen der drankzucht in het nagelacht (degeneratie) zou gesproken zijn door 5rof. Dr. L. Bouman, wiens referaat echter, wijl
Daar zijn toch menschen, die, al hebben zij
cen land en volk niet met eigen oogen gezien, door hun ernstige studie en levendige verbeeldingskracht er niet te min een zeer juist beeld van kunnen geven. Zoo ging het Veth met Jiva en eens Kant met Londen, en zoo ook
dijkstra met onze Oost.
Het
Enkrateia, Bond van Protestantsch Christelijke Drankbestrijdersvereenigingen, hield den 25sten en 26sten Augustus j 1. zijn eerste Congres
tegen het Alcoholisme.
In het sedert uitgegeven verslag van dit Congres vindt men bijeen wat daarop besproken
en besloten is.
Kennismaking met dit verslag kan ik ten zeerste aanbevelen. Da onderwerpen verdienen de belangstelling van allen, die geroepen zijn zich met de sociaal-ethische vraag van de drankbestrijding bezig te houden.
Ik wil er hier een kort overzicht van laten volgen.
Ia de morgenzitting:
De stand der Christelijke drankbestijding in Nederland en in het Buitenland door Ds. J. Henri Ledeboer.
De Heilige Schrift en de geheelonthouding, door Ds. D. v. Krevelen,
Plaatselijke keuze in den vreemde en in ons
.1
Februiri-Nr. van dit Tijdschrift is ook
weer bijzonder goed geslaagd.
Ouder het opschrift Java geeft Ds. Bakker een merkwaardige studie van de Mahomedaansche
taewet. Onder Soemba biedt Ds. Wielenga
°ns een kijk in het innerlijk leven der menschen onder wie hij arbeidt, met zijn goed gestyleerd interessant onstel : Oh huishp.r.nek. Onder
den titel Uit mijn Camera, deelt Ds. Dijkstba
iai van bijzonderheden op zendingsgebied mee, waaronder het advies van Ds. H. Ph. Ingweesen Jnzake Zelfstandige Zendingskerken, zeker niet ®et minst onze belangstelling verdient. De rubriek Voor Jongelieden, mede door Dijkstra 8-schreven, bevat ditmaal i°. onder het op-
"-nrii[; Ein Christen]abrikant in Japan, het
«effind verhaal van den invloed van een Chris teüjk karakter in de praktijk en 2". een mede-
oeehng, die ook voor onze jongelieden, naar
"ct mij voorkomt, belangrijk genoeg is, om haar hier over te nemen. Zij gaat over een
"-hristelijk Comité voor Indië en luidt aldus
>,Ia October j.1. is opgericht een Vereeniging, |®naamd „het Christelijk Comité voor Indië".
JJeze vereeniging, wier statuten zijn goedgekeurd bij Kon. besluit van 18 Dec. 1.1., stelt zichten
doel, de versterking van het Ciristelijk element
«uder de Europeesche bevolking van Nederl.
Aadië. Zij heeft ter bevordering van dit doel
^°der meer een Informatiebureau geopend tot het geven van inlichtingen aan Coristelijke Jongemannen, die in Indië een positie wenschen
zoeken. Tot directeur van dit Informatie
£ureau is benoemd de heer J. J. Kroon, ie
*'-'k aan het Ministerie van Koloniën,
„Het Informatiebureau is gevestigd te Den
"Aag, Spui 254,"
Het Zendingstijdschrifc De Macedoniër verfijnt in maandelijksche afleveringen van 2 Vel. De Driis is / ^ — Der iaar en voor kerke
^den en agenten van het Zsndingsblad /2.40. ^en teekent in bij E. F. Bouwman, te Gro-
'mngen,
*• Prof. Emile Doumergue. Calvijn de Prediker van, Geneve. Met verlof van den schrijver Vertaald door Mej. J. C. Rutgers, Kampen. ~~~ J. H. Kok. — i9°9'
al de literatuur, die, kort vóór en nt den gedenkdag van Calvijn's geboorte ten v°rigen jare verscheen, is men geneigd, bij de 'ankondiging van uög weer een stukje Calvijn'teratuur de verzuchting te slaken: „men kan °ok vau het goede te veel krijgen."
. Men zal die verzuchting echter terughouden ^dien men verneemt, dat dit boekje niet meer minder is dan de rede, gehouden den 2 :n P ' '909 >n de Cathiedaal van Sr. Pierre te j et,ève door Prof. Doumergue en wel ter ^wijding van het vierde eeuwfeest der geboorte Calvijn. Het Comisé te Ger.ève had aan . eQ jmgsten levensbeschrijver van den R formav°r opgedragen om op dien Juli-avond een beeld ?a Calvijn voor te stellen. De keuze was zeker ongelukkig. In zijn mooien, echt Franschen 'Jl teekende toen de redenaar Calvijn als 'n prediker van Geneve, knedend, door zijn \\ 0rai de Gereformeerde ziel van de XVIe eeuw. e*e teekening is zoo fija als geestig.
Rutgers, die de rede vertaalde op een 'Jie welke toont, dat zij Tesprit de la langue a,"te, heeft aanspraak op den dank harerland°enooten.
..^ïeu leze dit boekji van nog geen 40 blad-
jl^eti om zijn inhoud, maar ook om zijn stijl.
y*,ïn kan er uit leeren hoe men „spreken" iöoet.
^.,3- Paedagogisch Tijdschrift voor het ChristeOnderwijs. G. M. Klemkerk. — 1910. — ^Wfirsum.
t, tijdschrift onder redactie van de heeren
bil verhinderd was, werd voorgelezen door Dr.
A. Dupont van ürmeloo.
iu de Afdeeling: Leger en Vloot spraken
Mevr. M. M. Havelaar—Van Beeck Calkoen over: De alcohol in de cantine, en de heer C. W. F. baron Mackay over: De alcohol op
onze vloot.
Eindelijk in de Avondziiting Dr. J R. Sloten¬
maker de Bruine over: de Chrisielijk-Sociale
beweging en het alcoholisme.
.Naast Het boek van den Alcohol door A. Dow
en 1h, v. d. Woude. Amsterdam, b. L, van
Looy 1904 Met een voorwoord van Prof. Talma te Utrecht, — is dit Verslag een onmisbaar boek voor wie zich ten onzent op de hoogte
wil stellen van het drankvraagstuk. Een vraag¬
stuk waarover door hen, die er niet van op de hoogte zijn, nog altoos wordt geredeneerd als
kippen zonder kop.
©ereEnig(ng$ïefoen.
HET WERK DER BARMHARTIGHEID IN INDIE.
II.
Een in Indië hoogst bekend persoon en ook in Nederland lang geen onbekende is de heei Van der Steur, die het huis
O r a c j e - N a s s a u te Magelang
leidt, dat als zooveel andere inrichtingen van
liefdadigheid zeer kiein begonnen is, maar
waarin thans, ca al de verbouwingen die noodig
waren m den loop der jaren, 400 kinderen
kunnen opgenomen worden.
Voor het eerst werd met het opnemen van
fcirsderen in het Militair Tehuis begonnen in
1893, toen op eens een koloniaal voor den heer
van der b.eur stond met de mededeeling, dat
bij nu een middel gevonden had om te zien of
van der S:eur s Cmstendom echt was. Een
onlangs gestorven sergeant had een vrouw, mei vier kinderen achtergelaten. Nam Van der Steur die in huis, dan zou de bezoeker respect voor hem hebben.
Nu, Van der Steur's Christendom bleek echt. Niet alleen door de opname van die vrouw met vier kinderen, want dergelijke gevallen ziin hem
teiKen3 overicomen, en het Mihtair Tehuis te
Mjgelang, op den duur tot „Inrichting van den heer Van der Steui" gewoiden, heeft een ruim
arbeidsveld gevonden vooral in de kringen der militairen, waar de zedelijke toestanden, zooah
bekend is, van dien aard zijn, dat er geregeld-
door heel wat onverzorgde kinderen zijn, die
de hulp van de hand der Christelijke oarm
hartigheid dringend noodig hebben.
In het jaarverslag over 1904 komt een lange
lijst voor van verpleegden, die in betrekkingen
geplaatst zijn. 14 meisjes waren toen gehuwd en 86 kinderen teruggenomen door de familie, die weer voor hen kon zorgen. Op 10 Tuli waren
o-c i.:_J - . D • ;
ozu Kicucren ïogescareven in net stamboek
waarvan er 423 weer „waren afgeleverd aan de
maatschappij ,
Eigenaardig schrijft de heer Van der Steur
in zijn verslag over 1008: „lir wordt veel ge-
sproneii over armenzorg, over weerenzorg en zorg van verlaten kinderen en ik ben heel dankbaar voor wat geschiedt, dankbaar voor de
subsidie van / 28000 per jaar, maar niet voldaan
ik mag niet meer hebben dan 350 kinderen, zijnde 2/s voor de Staat Vs voor de particuliere
iietaadi^htid, berekend op ƒ120 per ja-ar en per kind, D.e f 120 is niet genoeg meer, ik kan
er met meer mee komen, doordat ik veel gein
uitgeel voor extra onderwus en voor kinderen op de K. W. S,, bij den Tuinbouwcursus, voor den Postcursus enz. Nu is dat nog niet zoo heel erg, want ik ben er ook dit jaar door Gods goedheid weer gekomen. Maar in het jiar 1906
oen ik gaan zondigen tegen die bepaling en heb ik meer opgenomen. Toen is goedgevonden
en verstaan, dat ik er 400 mocht opnemen
maar dat de subsidie niet verhoogd zou worden.
Edoch, nu heb ik weer gezondigd en heb er weer meer dan 400. Ik zal nu maar weer eerliik
opbiechten en het zeggen, dat ik er 434 heb
Dat mag met. De Resident moet er op letten,
maar ik heb het gedaan zonder den Resident, De boeken waarin dia kinderen ingeschreven xija, werdcu niet door den Resident geteekend, want ik liet ze niet zien, ik bood ze niet ter teekening aan.
„üe bepaling van beperking van het aantal kinderen, is alleen gemaakt om mij, den bandeloozcn vrijbuiter, aan banden te leggen en dat heb ik wel noodig; maar Excellentie, ik bid U, maak den band waaraan gij mij legt, van elastiek, dat is ten minste rekbaar. En rekbaar moet de band wezen, want er is wreedheid in tegenover het kind, dat als hulpbehoevende wees achter blijft in de ksmpong, het niet te mogen helpen."
■»„. -"-miit vuur inwr. ri, t\. vv 1 b 1 k a 1 ja. i . ....
ii ^at ket er zoo spoedig, reeds bij den tweeden '•fgang, in js gekomen, dankt het aan dec ^tigen arbeid, die er aan besteed wordt. au dien tweeden Jaargang ligt thans de 8ste 2CtiVeting voor mij. Dr. H. A. Weststrate er in voort zijn belangrijke studie over de Revolutie en het lager onderwijs. Van
§ • van den Berg, A. Jonkman J. Th. R.
o."keuder en H. ]. Van Wijlen, met een
staf van medewerkers, is er in.
■ '-"-En Hp fiinA r*'.r#*r- TpDfiti pir CZ/>m/>fn trhn-h
«en onder de rubriek: Ingekomen Boeken na-u-«keurige opgave van de jongst versche Opvow«ken op het gebied van onderwijs en
bod'S ®lJELAD geeft dit Tijdschrift een Recensieda waarin verschillende werken die dezer
* 11 het licht zagen, worden besproken, alle 'n onze Christelijke onderwijzers en aan per: ' die belangstellen in de „School", zij deze
<bek opnieuw aanbevolen.
Ug(n jrs^ag van het eerste Christelijke Congres H0e' , 'et d Icoholisme, Drukkerij Doorgangshuis,
ia au overzicht mag voorts niet vergeten worden het
Leger des H e i 1 s, dat in menigerlei opzicht natuurlijk niet onze sympathie hebben kan, maar welks arbeid ten nutte der maatschappij toch gewaardeerd moet worden. Het werkt voornamelijk op MiddenJa.va en heeft Semarang als hoofdkwartier. Daar bevindt zich ook een inrichting voor zieke en
behoeftige Javanen, waar gemiddeld 225 verpleegden worden verzorgd, die behcoren tot de ongelukkigsten der bevolking.
Aan deze inrichting is een geneesheer van het Leger des Heils verbonden, die een oogspecialiteit is en als zoodanig een uitgebreide
praktijk en veel succes heeft. Iu drie maanden tijds werden 168 patiënten behandeld in 2230
Dezoeken, en 29 patiënten met 79 operaties.
Te Pati heeft het Leger des Heils een Tehuis voor verwaarloosde Javaansche meisjes, die op den weg zijn om uitgeworpen te worden uit de maatschappij. Ook in ander opzicht breidt de
arbeid zich gaandeweg uit; de laatste statistieken vermelden, dat werkzaam zijn 55 officieren en 15 korpsen; er zijn 17 buitenposten.
Het is de bedoeling, in de naaste toekomst
1" J . - « .
Kepies vuur njaers aan lepra op te riemen en tehuizen voor misdadige en verwaarloosde kinde¬
ren, aie, zooais Doven reeds werd opgemerkt,
in indie, en vooral on Tava. m zoo grooten
getale aanwezig zijn.
Zoo de rij der huizen vau barmhartigheid rond gaande, komen we thans aan dehandvao onsen papieren gids aan bij het
Ziekenhuis te Poerwodadi.
Een hongersnood, gevolgd door cholera en huidziekte, door welke iu 1901 een deel der residentie Semarang geteisterd werd, gaf aanleiding tot de vorming van het „SemarangCornité voor zieke en behoeftige inlanders", hetwelk in het brandpunt van het geteisterde
district, te l'oerwodadi m de afdeeling Grobogan,
een ziekeninrichtmg oprichtte, hetwelk na het
einde van den nood bestendigd werd.
Wel werd ca eenigen tiid het Scmarang-
comité opgeheven, maar het ziekenhuis bleef
bestaan en ging weldra over aan de Silatiga
zending, wier zendelingen het thans in stand
houden. Behalve een geneesheer-directeur, den heer Dr. S. v. d. Leii, — die het ziekenhuis
gedurende dsn overgangstijd geheel belangeloos gaande hield — heeft het twee Europeesche
zusters, drie ïnlandsche hulDgeneeskundigen en
verschillende helpers, helpsters en bedienden.
Onder leiding van den geneesheer-directeur staan voorts nog een inlandsche vroedvrouw te Peer-
- J . J. J . Tr ... .
woaani en een te i^aii leret. waar ook een
hulpgeneeskundige is.
In de kort geleden vernieuwde of verbouwde
hospiiaalgebouwen werden in 1007 gemiddeld
115 paueaten per dag verpleegd. De kosten
worden ten deele door een regeerinessubsidie
gedekt, maar plm. ƒ4000 moet uit particuliere
bijdragen komen.
Reeds even noemden we Salatiga. Daar bevindt
zien ae Desenae
gedrukte verslag van den Zendingsbond in Indië zal gekocht worden.
Namens de kerk van Bodegraven rapporteert br. Bol over den toestand der Zendingskas. Na eenige discussie wordt Ds. Gunst dank gezegd voor zijn uitnemend beheer.
Br. Baart rapporteert over de vraag, of niet saamwerking kan verkregen worden tusschen de Diaconiën tot de verpleging van behoeftigen in Stichtingen van barmhartigheid. B;sloten
wordt, dat deputaten zullen gecontinueerd wor
den met opdracht een schema van saamwerking
op de volgende vergadering in te dienen.
Vacaturebeurten:
Zevenhoven. Maart Ds. Schoemakers (2 b)
April Ds. Brouwer (2 b.), Mei Ds. Warmenhoven (2 b.);
Noorden: Ds. de Vries (2 b.), Ds. v. Dijk (2 b.), Ds. Fieurke (2 b.);
Waarder: Ds. Gunst (2 b.), Ds. v. d. Heijden (2 b.), Ds. Elshove (2 b.);
Nieuwkoop: Maart Ds. v. d. Voet (2 b.), April Ds. Elzinga (2 b.), Mei Ds. Brouwer (r b.),
Noorden: Ds. de Vries (2 b.), Ds. v. Dijk
us. Warmenhoven (r b.).
vs. iUshove rapporteert over den toestand m
een der kerken. Na langdurige bespreking wor den drie genabuurde kerken aangewezen, om aan den betrokken kerkeraad advies te geven.
Aan Ds. J. F. van Hulsteijn, pred. te Waarder, wordt acte van ontslag verleend wegens zijn vertrek naar de kerk van Ter Neuzen.
Besloten wordt, dat de attesten van in de Classis inkomende predikanten zoo noodig, over-
aen ane genabuurde kerken aangewezen, om
eenkomstig 't besluit der Synode van Utrecht, door 2 genabuurde kerken zullen worden geapprobeerd, met dien verstande, dat als genabuurde kerken worden beschouwd de 't dichtst bij de belanghebbende kerk gelegen kerkeD. In Hand- en Jaarboekje zal dat besluit gepubli ceerd worden.
Roepende kerk voor de volgende vergadering, D. V. op een Woensdag in M*i te houdeD, zal
zijn Woubrugge.
De Praeses sluit de vergadering en gaat in
dankzegging voor.
mmens de Classis
P. Warmenhoven, Ass.
Bmtmïmé.
Noorwegen, Strijd voor de vrijheid der Kerk.
Het streven om de Kerk vrijheid en zelfstandigheid te geven, heeft in Noorwegen tot het formeeren van eec afzonderlijke staatkundige partij geleid. Reeds van 1850 af heeft men hiervoor gearbeid, zonder tot het doel te kunnen
Witte Kruis-Kolonie bij Salatiga»
een van de stichtingen, die, evenals het zieken¬
huis te roerwodadi, haar ontstaan te danken
keihen aan de groote ellende, waardoor de
omgeving van bemarang en Depok in 1000
1901 en 1902 getroffen werd. De Europeanen
aldaar brachten veel seld biieen tot lenipino
1 _ j 1 * ' . ° o
van oen nuoa aer Javanen en verzochten den
heer Van Emmerik, destiids aan het Leeer des
Heils daar ter plaatse verbonden, zich met de
uitdeeïing te beiasten. Deze aanvaard ie die taak
en maakte zich op den duur los van het Leger
rlas Wollo Wil mn/v TvTï ^
uto "VMS, Uil Zlin 8XËJCAU un v*u uc
gedachte, dat de menschen, die verpleegd werden,
naar iets voor moesten doen; dat ze moesten werken. Daarom stuurde hij het er op aan, dat
een eigen terrein verkregen werd, hetwelk door de verpleegden bearbeid kon worden. Zijn
pogingen werden met goed gevolg bekroond,
want de stic iting kreeg tot haar beschikking
een stuk lana boven Salatiga, dat even waterarm
was. loch, hoewel eigen kapitaal, om de be-
rbeiding aan te pakken zooals het boort, ontbrak,
veel misgewas OBtstond en veel last van droogte
en vnegenae insecten van Kwaaa soort onder¬
vonden werd, kreeg de kolonie het zoover, dat
ii) vermoedelijk in de naaste toekomst zich zelf
zal bedruipen.
Ia 1906 schreef de heer Van Emmerik over
den omvang van de kolonie dit: Het gemiddeld
aantal zielen op de kolonie bedroeg gedurende het afeeloopen jiar 300. Op einde Decembcr
was het aantal 293, cl. 53 mannen, 89 vrouwen,
83 jongens en 68 meisjes. Oader dit aantal van
293 bevinden zich 5 blinden en eenige haifbtioden, 10 dooven en doofstommen, 3 krankzinnigen, 3 lammen, verscheidene kreuptlen en
een dertigtal zwakken, afgeleefden of door vroeger
opiumgebruik geknakten.
Hieraan zij nog toegevoegd, dat in de laatste
jiren van uit deze buatiga kolonie kolonisatie
van Midden-Celebes beproefd is geworden, van
welke men goede verwaentmgen had en die,
naar zien laat zanzien — net werk daar is te
jong om er thans reeds meer van te zeggen —
tiet gewensente resultaat zaï opleveren.
#jfitittlt
Het adres van de Geref. Kerk te Ojsterbeek is voortaan: J. van G jlverdinge. scriba van den kerkeraad.
Na afgelegd praeparatoir txamen is door de classis Zwolle in hare vergadering van 3 Febr. j.1. de heer F. W. H. Bramer, Tneol. cand. der Vrije Uoiversiteit, beroepbaar gesteld in de Geref. Kerken. Adres: 3e Ebbingestraat 16, Kampen.
Korte notulen der vergadering van de kerken der classis Woerden, gehouden te Alphen, op Donderdag 10 Februaii 1910.
Namens de roepende kerk opent Ds. Gunst
de vergadering. Z.E irw. verzoekt de vergadering
te zingen Jt'salm 84:3; leest fjalm 84 en gaat
daarna voor in den ge bede.
Ds. van Hulsttya rapporteert namens de
commissie, die de Credentiaien nazag, aat er geen instructiën zijn. Aan ééa diaken wordt
keurstem verleend. Eén der brs predikanten is door ongesteldheid verhinderd.
Het Moderamen wordt aldus saamgesteld:
praeses Ds. de Vries, assessor Ds. Warmenhoven en scriba Ds. Elshove.
ue notulen woraen geiezen en na eenige
bespreking goedgekeurd. Een verzoek, om terug
te komen op een op de vorige vergadering uitgesproken oordeel zal later in behandeling genomen worden.
Het onderzoek naar art. 41 D. K. O. geefi
aanleiding tot eenige besprekingen over het
vaststellen van een sluitingsuur, over het percentage in de cl. onkosten, over de gedragslijn, die gevolgd moet worden bij tuchtoefening, om welke laatste zaak te regelen een commissie benoemd wordt.
Rapporten. Ds. Schoemakers rapporteert over de Zending en we! over twee vergaderingen, die Deputaten gehouden hebben den igen Aug, 1909 en den 30ïn Jan. igio, in welke btieven vau 1)3. Netelenbos werden gelezen en behandeld. Iksloten wordt, dat 't
genaken. Wanneer de verkiezingen voor de
„Storthmg aan de otde waren, werd m de
programma s der partijen met geen woord van
de Kerk gerept. Dit zal nu anders worden
Men zal in de Storthmg voortaan moeten
rekenen met eene politieke partij van 20 leden,
die voor de zelfstandigheid van de Luthersche
Kerk in Noorwegen m het krijt treden wil.
Deze nieuwe partij is samengesteld zoowel uit
Conservatieven, die wij m Nederland Christelijk-
Histonschen of Anti-revolutionairen zouden noemen, als uit „vrijzinnigen der linkerzijde";
de conservatieven hebben cu met die „vru-
zinnigen" de meerderheid op de socialisten en de „geconsolideerde linkerzijde" (in Nederland
zou men deze „vrijzinnig democraten" noemen),
die gemeenlijk met de socialisten ; amen gaan
Er zijn voornamelijk twee zaken die het tot
stand komen van een partij, welke de vrijmaking
van de Kerk beoogt, hebben bevorderd. In de
eerste plaats is door de regeermg met mede
werking van de volksvertegenwoordiging (S or-
thing) een wet doorgedreven, volgens welke elk huwelijk kan ontbonden worden, wanneer de beide echtelieden dit verlangen. De Minister van Justitie betoogde in het parlement, dat
men menschen die niet meer samen wilden
leven, riet daartoe dwingen mocht. De oppositie
van conservatieve zijde tegen het wetsontwerp was zwak. Daarna zag men in, dat men niet
had ingedacht welke consequentiën uit deze wet zouden voortvloeien; immers men kan volgens deze wet een soort van huwelijk op
proef voor zoo en zooveel jïren aangaan. In
i9ro is deze wet m werking getreden; men
hoopt dat de slechte gevolgen van de nieuwe
wet zoodanig in het oog zullen springen, dat
men haar weldra weer zal veranderen. Maar de Kerk kan in deze niets doen; zij is al te zeer onder de macht van den Staat gekomen.
Ten tweede heeft het tegenwoordige radicale
ministerie eene verordening uitgevaardigd, volgens
welke de Luthersche predikanten verplicht zijn
mbtelijk begrafenisplechtigheden te leiden,
waarbij de lijken verbrand worden. En dit niettegenstaande kerkelijke autoriteiten zich beslist daartegen hadden verklaard, toen hun advies daarover was gevraagd. Bij het vraagstuk
over de echtscheiding wera geen aavies aan mannen der Kerk gevraagd. Wel kwam in de dagen der beraadslaging de „Kerkcommissie" saam, om te handelen over het sluiten van huwelijken, hetgeen tot de competentie van het
departement voor den eeredienst behoort, terwijl de echtscheiding bij dat van justitie gevoegd is.
De „Kerkcommissie verzocht om ook het vraagstuk der echtscheiding te mogen behande¬
len. Maar tevergeefs. En nu is deze Kerkcommissie nog wel door deze radicale regeering
in het leven geroepen, om voor oe meest brandende vragen in zake de Kerk een zoodanige oplossing te vinden, dat de beweging om de Kerk tot zelfstandigheid te brengen, daardoor verlamd werd.
Men kan zich nu voorstellen dat onder deze om¬
standigheden, zij die nog hart hebben voor hunne
Kerk, overgingen tot het vormen van eene
staatkundige partij, om langs dien weg deover-
heersching van den S^aat over de Keiktedoen ophouden.
Men kan er echter op rekenen, dat de staat¬
kundige partij die de vrijmaking der Kerk in haar banier schreef, op veel tegenstand stuiten zal. Men heeft in Noorwegen vrijdenkers en de leidende staatslieden in dit land schijnen van hun
zuurdeesem niet vrij, die het Christendom be schouwen als een „Kuluufactor." Daarom behoort de Kerk geen zelfstandigheid te hebben, zij heeft
slechts te dienen, totdat de beschaving zoover gevorderd is, dat het Christendom als overbodig kan verdwijnen. Dan zijn er liberale of moderne theologen, die het in den grond met de vrijdenkers eens zijn, dat de Kerk aan den Staat onderworpen behoort te zijn, al roeenen zij dat de Kerk nooit
overbodig worden zal. Daarbij komt dat de
staatkundige leiders wi len, dat de volksvertegenwoordiging het zeggenschap over de Kerk zal
blijven behouden.
Maar er zijn nog andere tegenstanders, wier
invloed en kracht men niet gering moet schatten.
Het zijn de mannen van de inwendige Zending,
die een „Gemeentefaculteit in het leven riepen.
Deze hopen langzamerhand alles te kunnen doen wat de roeping der Kerk is, om aldus de Kerk
overbodig te maken. Het spreekt van ztlf dat deze mannen weinig gevoelen voor eene vrije Kérk. Wanneer zij zich konden vereenigen met hen die de staatskerk niet kunnen prijsgeven, maar haar tot vrijheid zoeken te brengen, zou er voor Noorwegen veel gewonnen zijn.
Gemengd Nieuws.
De verkiezingsstrijd was in Engeland de laatste weken buitengemeen heftig. Een Ariglicaansche predikant te Woolwich maakte in zijn blijdschap over de overwinning van den candidaat der Tories bekend, dat op den volgenden Zondag een dankstond zou gehouden worden, om den almachtigen God te danken voor de hoognoodige bevrijdiDg van Woolwich uit de handen van socialisten en
sabbathschenders. Men zou viermaal daarbij communieeren en in plaats van de gewone gezangen zou het Te Deum aangeheven worden. Deze aankondiging verwekte natuurlijk algemeen opzien, vooral daar de candidaat die het onderspit delfde, geen beslist sociaal-democraat was, maar tot de
onafhankelijke arbeiderspartij behoorde De bisschop bemoeide zich met de zaak en verklaarde openlijk, dat hij de houding van den predikant
afkeurde; ook liet hij dezen beloven van alle demonstratie af te zien, om den volgenden Zondag eene gewone Godsdienstoefening te houden. Maar
daarop hielden'den volgenden Zondag de arbeiders een demonstratie. Voor den aanvang der Gods¬
dienstoefening namen r30 leden der arbeiderspartij vóór in de kerk plaats, en toen de predikant zijn leerrede wilde beginnen, stonden zij allen op een gegeven teeken op, staken portretten van den niet-
gekozen candidaat op hunne borst en trokken zwijgend de berk uit. Denkelijk wordt de Dredi-
kant naar eene andere gemeente verplaatst. In de kerken der dissenters heeft men nog meer dan in de Episcopaalsche kerk voor staatkundige doeleinden propaganda gemaakt.
WlNCKEL.
we
fwit Jtimlmn.
BEBGOPWAARTS.
XVIII.
Het einde.
Niet langs een gemakkeiijken weg — we zagen het — was Ltncaeus zoo hoog gestegen.
Hij had een moeilijke jeugd gehad, veel moeten ontberen, en toch hard werken. Daarbij had hij zich nooit ontzien, maar ontzaglijk veel gearbeid, zooveel tijd cn kracht hem maar toelieteu, dankbaar erkennende den zegen, dien God hem had geschonken.
Misschien echter had onze geleerde wel wat
al te veel van zijn krachten gevergd. Althans, toen hij een jaar of wat over de zestig was, begon bij zeer af te nemen; hij was vroeg
verouderd. Hijzelf begon dit ook te bespeuren,
en hoe moeilijk het hem ook viel, toch was hii
zoo wijs om zich langzamerhand aan het onderwijs op de hoogeschool te onttrekken.
Irouwens reeds lang had hij bij dat werk
een voortreftilijke buip gevonden in zijn zoon C*rl, dien we reeds eens ontmoet hebben.
Er waren in het gezin meer kinderen geboren, zonen en dochters, doch ten slotte bleef van de broers Karei of Carl alleen'over. Hij was iemand van groot verstand, al jong zeer knap, en een even groot liefhebber van de plantkunde als zijn beroemde vader. Zoo kwam het, dat de zoon reeds op zijn achttiende iiar disn vader
als hulp werd toegevoegd, met den titel van demonstrator, dus zooveel als uitlegger. Liter volgde Cirl zijn vader als hoogleeraar op. Óp zekeren dag zat Linnaeus, thans een
grijsaard reeds, in zijn studeerkamer een brief
te schrijven aan zijn hoogbejaarden schoonvader Dr. Moraeus. 't Schrijven vlotte echter
niet zoo meer als vroeger, en toen hij het adres op de brief zetten zou, zat hij eerst een poos in gedachten. Een verdrietige trek kwam oo ziin
nog altijd innemend gelaat. Mistroostig en hoofd-
_ _ 1 3 J J : ■ 1 ir't
cauaucüu wicip mj einaeujK zijn ganzepea
neer, stapte ziin kamer uit en ging naar de
huiskamer waar zijn echtgenoote zich bevond.
„Och Sira", sprak Linnaeus, met wat doffi stem, „hoe heet uw vader ook weer?''
„Maar lieve man", riep Sara verbaasd, „dat weet ge toch wel. Hij heet immers Moraeus, net als ik".
,,'tl^ waar ook", zei de professor, als ging hem eea licht op.
Hij wandelde terug naar zijn kamer. Mxar
zijn vrouw zag hem droevig na, terwijl zij mompelde: „Het gaat niet goed. Hij wordt minder. Dit begint altijd met het geheugen, 't li een kwaad teeken".
Zij was de dochter van een geneesheer en kon bet weten. Linnaeus zelf wts er trouwens zelf ook niet blind voor.- Niet lang daarna vroeg bij aan koning Gustaaf ontslag als hoogleeraar. Hij was toen 6e. jaar oud.
De koning echter, die heel veel van Linnaeus
hield, kon het gevraagde niet zoo aanstonds geven. Linnaeus was de roem van de hoogeschool, en tot geen prijs wilde men hem missen.
Het ontslag werd dan ook door den koning
maar Hï#» wAÏnrArir»nr w«»o Jr» fiTlr^
mstandigheden reeds op zichzelf een eer. Daarbij schreef de vorst in woorden, welke voor Linnaeus, die zeer op lof gesteld was, bijzonder vleiend waren. Men wilde eenvoudig den naam van zulk een wereldberoemd man op de lijst der hoogleeraren niet schrappen, ze'fa al kon hij niet meer, gelijk vroeger, de werkzaamheden naar behooren waarnemen. De kroon zette Gustaaf op alles, door aan
Linnaeus, of thans Von Lincé, een dubbel
jaargeld toe te kennen. Bovendien schonk bij
hem nog twee landgoederen en maakte er de bepaling bij, dat die bezittingen, na den dood van den hoogleeraar op zijn kinderen zouden
overgaan.
Wat de werkzaamheden betreft, kon Linnaeus
aan de hoogeschool te Upsal vertoeven, of op
ziju utiuuugcii, ai naar dij verKoos. xiij was thans in den vollen zin des woords een vermogend man. Toch had hij in zija jeugd en ook later zoo zeer geleerd spaarzaam te leven, dat hem dit in zijn huishouding altijd bijbleef.
Niet lang echter zou hij meer genieten al wat menschen konden doen om zijn leven te veraangenamen. Had hij in r772 ontslag verzocht, in r774 werd zijn gestel geschokt door een beroerte. Twee j»ar later gebeurde dit nog eens, en nu volgde een groote zwakheid van lichaam en geest beide. Voor de wetenschap kon hij niets meer doen, ja hij werd zelfs geheel kindsch, zoodat hij, als een kleine knaap, alleen nog begrip had van de eenvoudigste dingen. Zoo leefde hij nog twee jtren tot hij den roen Januari 1778 stierf. Hij was toen 71 jaar oud.
Zijn dood wekte treurigheid in heel het land, j* ver daar buiten. Met buitengewone plechtigheid werd de eens zoo arme predikautszoon