Voorloopig zullen wij dan ook weinig ande °oren dan van opgeblazen Engelsche berichte oyer onderwerping, van enkele kleine gevecl en van troepjes Burgers, die zich ten Noorde van Bloemfontein zoeken te vereeniginge met bet hoofdleger — en van strijd aan tl estgrens, Noord en Zuid van Mafekiti; r .ft 110g altijd door de Burgers belegerd i y' tslappelijk. Joubert is sinds enkei agen bij bet hoofdleger en zal zich aanvat oj: Wel in 't daartoe geëigende terrein b boven Winburg, ingraven op en tussehe erg-kopjes, evenals in 't Noorden van Nat; even boven Badysmith door Botha is ge chied. Zoo is men sterk en kan men oude den zegen Gods met weinig mannen vee oen. Want, dat het leger ook van d ransvalers gedund is moet men aannemen u c''e jongste mail-couramen kwamen be lichten voor, dat ook daar, zij 't niet onde e echte boeren, nog halven zijn, die liefs ü]et vechten. Bovendien : er waren ook hee Wat fransvalers bij Cronjé en bij de Oranje rivier-korpsen, 't Is de vraag of de laatstei zich er door zullen kunnen redden.
Volgens vertrouwd bericht „verwacht mei te Londen van de zijde dier Parlementsleden die de anexatie-plannen betreffende Transvaal en "Vrijstaat afkeuren, een interpellatie aan de Begeering. Reeds wordt iu staatkundige kringen verzekerd, dat de Begeering op de stelligste wijze haar antwoord aan de beide presidenten zal bevestigen, onder bijvoeging dat zij zich voorstelt de .Republieken voorloopig onder een militair bestuur te plaatsen, iu deu trant van hetgeeu NoordAmerika aan de Zuidelijke staten heeft opgelegd, toen deze in den grooten oorlug tusschen Noord en Zuid overwonnen waren."
Maar dit waren onderdanen. Doch zóó wil Bugeland nu eenmaal ook reeds de Koeren beschouwen ! l-'it een door het lersche parlementslid n te Thurslow gehouden rede, deelt men mede, dat hij zich over de kouist der ^onmgm in Ierland aldus uitliet: „Niemand i'i eiland zou willen, dat de Koningin beee ïgd wordt, maar geen echte Ier zal voor d^^Ti"00' Va" een gouvernement van on'u luo in 't stof buigen. De Kouingiu beter ^'ens'3l,en de Ieren te winnen, zij deed nationsiLt sor te blijven. Alle lersche schilliói, ST' moete" dit bezoek met ouverMayor va'u E? mi"ac.htl,1.8 bejegenen." Be termpn \ * w ! eilc^ beeft dan ook in krasse komst 'f 1'nsche besluit, om naar een welbp^ni "a ,s aau le bieden, gecritiseerd. „Hij beschouwd6 het vorstelijk bezoek als voorlende uit lage huichelarij om van het bedeler " ^ 6611 u'tmS vau loyaUy af te
Eu toch ook een en ander zal den Burgers m Z. A. niets baten ; strijden alleeu Kan redding geven !
. In Frankrijk schijnt er een keer te komen Ui het streven naar amnestie in de zaken die met Breyfus samenhangen.
Het schijnt dat de redevoeringen van Zola, Beinach en vooral van kolonel Picquart, de vorige week gehouden voor de Senaatscommissie, die het beruchte amnestie-ontwerp in onderzoek heeft, diepen indruk gemaakt hebben.
Hierdoor zijn de meeste Bden, die eigente nem' S 1,681016,1 baddeu het ontwerp aan saat r?' T twailkel«i gebracht. Het
"SSüSS^r rs#
te zien 6 1 rec'lters in 't aangezicht
wat^dopt' 61 tll'i daniS verlegen mede. En
doet men \ 1®e" beteuterd is ? Dan
wil rlnt "le a'3 men niet zeggen
stelt 'rr meu.niet vyeet hoe te handelen, dan
er tne iU1it- Yandaar dat de commissie
een ,over'lelt om aan de Begeering te vra-
' fl e zaak nader met haar te overleggen
leeft' °°^lent°onstelling. En wie dan leett, wie dan zorgt !
over ?nze tweede Kamer wordt het debat I vernli w eerPllcht voortgezet, nu over het Was m «berhalingsondervvijs." Van rechts lihpr i 6n .er beslist tegen, en zelfs enkele wilip ' C'e ^eaifort weifelen. Anderen vrij U 6 r6Seli"g ervan zooveel mogelijk Wopnoü aaU de gemeenteraden overlaten. tina tnt'"1? T6!'d teu slotte art. 35, verplich49 teeen '?^la "Ssonderwijs, verworpen met gen stemmen.
Nookdtzij.
lc" uit Itosari».
ezer dagen ontving ik bericht dat de gezonden boeken • Jenonc> üat tle deelingen — i 216 °1Ue vroe£?ere mede-
111 öriderstflandëngh!-e/rd8 Zij" ontvanSen-
te r i spreken de broederen
verzA lnmf dan'sbaarheid uit. Op
geplaatst "oTV ^ b"ef in ziJn gel,eel aanvr-, ° andere bladen, die de j. en de giften hebben vermeld, I
^ V61! flezen over te nemen, ijven Wij die gemeente in biddende
gedenken 1
Kampen 2i \r Lindeboom. I
-f '' Maart 1900. i
Rosario, 9 Februari 1900.
-/v. O.
Be kerkeraad der Holl pi o te Bosario de Sta Fë, Ren A ^6r' Stm' het niet nalaten vóór L ArSe"tl"a. kan die hem met ziinen 1 gr00te guilst'
beuezen is bi dezen i *" üs' A' Struis te betuigen voor W " °Preclltei1 dank É door Prof L Livu!^6" gezor)den werd ^
teiWienste voor haren Lee™arde gemee!lte' t
niemand betei-'a,l/!, 0^" °Pges)?ten ligt, weet 8 aan gehad heeft 'v„ egfne' dle er behoefte z Gods Woord. de verkondiging van h
te ()sch^vetn,al ddaarPwe°nient de^/00' h°°fd k allen weten, geven wij iangs dezen Te' uiting aan onze hartelijke blijdschap W8 «u de keurige Ston.BS j
rs | verklaiing van Patrik, Polus en Wels, die v; m Klinkenberg, Brakels Bedelijke Godsdiens i- de werken van Erskine, ja kortom alles w n we ontvingen, 't is goud. — We weten nie ii hoe we naast God in woorden onzen dar e moeten uiten aan al de geopende harten, r, Vooral onzen oprechten dank aan Pre s, Bindeboom voor hetgeen ZEerw. deed e e de moeite, die ZEerw. zich troostte voor c [. verzameling en afzending, ij God de Heere vergoede het allen in ruirr n mate en zij verder met zijn Zion hier e [1 elders en overal.
üat onze Leeraar veel daaruit moge putte r tot zaligheid voor zijne en onzer aller zielei 1 den Drieëenigeu Verbonds-God tot eere e e tot welzijn en opbouw zijner gemeente, di ook hier als een andere braambosch stat te branden en verkeert als Israël in Egypte r De kerkeraad bidt allen des Heereu zege t toe en zij ons hier eu de gemeente in on 1 Nederland een Helper.
Namens den Kerketaüd, i Uw dankbare Broeders in Christus,
A. Stkuis, Leeraar. i J. Hoogsïra.
J. v. Hage.
le Pak-Kung, iu China, had verledei najaar een botsing plaats tusschen d< Boomsche en Protestautsche Christenen. Di zendeling Zalm van het Barmensch genoot schap werd aangevallen, mishandeld en ir boeien gesla-.en in de Roomsche kapel dooi eeu bende personen; onder welke men olschoon hij op zijn Chiueescli was gekleed, den „eerwaarden pater" Julien kou herkennen. De zaak werd door den Duitschen consul aangevat. l)e Frausche priester, die zijn ongelijk bekend had, moest daarop voor de Frausche on Duitsche cütisuls verschijnen eu deu heer Zalm zijne verontschuldiging afvragen. Bovendien werd hij veroordeeld tot net betalen eener boete vau 100 dollars. Deze boete werd echter verminderd tot 50 dollars, omdat het afgenomen horloge en zijn paraplu aan deu door Boomsch fanatisme mishandelde waien teruggegeven.
In April aanstaande zal een groote Oecumische of Wereld-zendingsconferentie (e New-York gehouden worden. Harrison, voormalig prezident der Vereen. Stateu zal er eere-voorzitter vau zijn. Vele hooge Amerikaansche eu Engelsche personages hebben hun medewerking toegezegd; onder anderen de heer Hudsou Taylor. Het programma is te verkrijgen bij deu secretaris van het Comité 156, oden Aveuue, New-York.
Te Straatsburg deed zich het zonderling geval voor, dat de Wijnhandelaars zich tot den gemeenteraad wendden om het aantal wijnslijterijeu eu wijntapperijen te beperken. Hun te groot aantal verplicht de handelaren, allerlei soort vau misbruiken toe te laten. Ook wordt hierover in andere steden geklaagd als te Rouen en Havre.
Het vijftigjarig jubilee der zending van Hermannsburg is door het geven van belangrijke geschenken in geld gevierd. Dit fonds zal dienen om nieuwe Jubilee-stations te stichten ; een in Indië en een ander iu ZuidAfrika. Meii hoopt daarmede ook alle schuld te kunnen afdoen, welke dien arbeid bezwaart.
Iu Oostenrijk circuleerden eenigen tijd briefkaarten, waarop Let portret van den dichter Grillparger gedrukt was en deze woorden van hem : „De Boomsch-Katholieke kerk heeft Oostenrijk vergiftigd. Indien wij de laatste 200 jaren het Evangelie gehad hadden, Zouden wij het voornaamste volk van Duitschland zijn. Thans blijft ons niet meer over dan ons muzika 1 talent en het concordaat met deu Baus."
~ Het gouvernement heeft echter spoedig het gebruik dezer briefkaart verboden.
Het aantal Joden over de wereld wordt op 11 millioeu geschat en is aldus verspreid. In Busland 4'/a millioen, Oostenrijk 1,860000, Boumanië 300,000 ; naar evenredigheid hier het grootste aantal. Verder in Duitschland 567,000, 1 urkije 180,000, Engeland en zijn koloniën 148,000, Vereen. Staten 120,000, Nederland 68,000, Frankrijk 46.000, Algiers 28,000, Zwitserland 7000, Spanje 5000, Denemarken 4,200, Griekenland 2500 ,' Servië 1500, Zweden en Noorwegen 1400 Palestina 70,000.
In zijn brief aan Msgr. Servonnet, aartsbisschop van Bourges, getiteld: „Het Protestantse!] gevaar" schrijft Mr. Peyre-Courant. „Ik geloof met u Monseigneur, dat Jezus Christus de echtgenoot der kerk is, en juist daarom geloof ik niet, dat de Paus de vicaris van Jezus Christus is. Baat ons toch niet, door dwaasheid van bijgeloof", de huwelijks-instelling verbasteren. Een echtgenoot heeft geen plaatsvervanger bij I sijn vrouw noodig."
Aan de Theol. School zijn 19 Maart j.1. -oor het Propaedeutisch examen geslaagd de ih. studenten A. A. Kappe en JV. J. Koppe.
Gereformeerde Zondagsschoolvereeniginn ii J a c h i n."
Het Bestuur bericht hiermede aan de f deelingen en bij „Jachin" aangesloten corpoatiën, alsmede aan alle leden, dat de erstvolgende Bestuursvergadering D. V. zal ;ehouden worden op Woensdag van de 'aaschweek, 18 April e. k.
Het Bestuur dringt beleefdelijk aan op ijdige toezending der formulieren en van lies, wat mén voorts behandeld wenscht te ien, en herinnert,' dat 'aanvragen om geld'ejken steun, die na de vergadering inkomen, rachteus een vroeger genomen besluit, ï unnen terzijde gelegd worden.
Namens het Bestuur, a,
B. Oranje, le Secr. r Amsterdam, 16 Mrt. 1800.' ^
in ! Vereenigmg tot stichting en instandhouding vai it, Scholen m/ d Bijbel in. Frieslands Z.-O.-hoek.
at Van deze vereenigiug wordt ons bericht ' dat op de 7de Jaarvergadering, gehoudei lk den 27 Febr. 1900 te Gcrredijk, de volgend» motie door deu heer W. Kroese uit Drachtci werd voorgesteld en met algemeene stemmer n is aangenomen.
8 De vergadering, met blijdschap gehoord hebbende de mededeelingeu van de broeders e te Ureterp en Bottevalle, machtigt het Be11 stuur, na kennisneming vau deu toestand aldaar, naar bevind van zaken te handelen 11 om zoo dra mogelijk te komen tot stichting '' van de derde en vierde school met den Bijbel 11 in Frieslands Zuid-Oosthoek, en draagt "aan ® het Bestuur op zoodanige middelen te bera| men, als voor de .vervvezentlijking vau dit " doel wordt oorbaar geacht.
Het Bestuur der ''ovengenoemde vereenigiug bestaat uit de heeren :
Ds. B. J. Blansox\ Henkemans, Pres. te
Zaandam,
Ds. G. Noordhof te Lippenhuizén, Ds. M. de Jong, Penn. te Wijujeterp, Ds. H. 1'. Stegenga te Haulerwijk en H. '1. van Ek Jz., h. d. scli., Secr. te Haulerwijk.— j Ons blad wil als vroeger gaarne deze volhardende pogingen, om den geestelijk en stofielijk beklagenswaardige» Frieschen ZuidOosthoek door Christelijk onderwijs op te heffen en te steunen, aanbevelen.
SchèurkaleudeI'S ('u tle Kazeine.
Door Mej. A. Gerbraudij, Goëngamieden : v d Jongedochtersv. f 1,50
Door Ds. Groeneveld, Marrum:v d Geref. Jöugelingsv. „Christus is alles" f 1,55 Door M. v. Slooteiij Kampen: v;d Jöugelingsv. „Waar liefde woont gebiedt de Heer den zegen" f' 2,50
Door D. J. v. d. Meulen, Suawoude: van
de Geref. Jöugelingsv. f'
Nu de circulaires weer verspreid zijn, beginnen ook de gaven weer milder te vloeien. Moge het dit jaar eens een zeer rijke oogst zijn, en daartoe het goede voorbeeld van sommigen door velen worden gevolgd.
Voor het ontvaugeue zey;t hartelijk dank * ; E. Kropveld.
Waddingsveen, 16 Maart 1900.
I n g e zo n tl e n.
Hooggeachte Redactie!
Vergun mij, nu in uw blad het uitvoerig schrijven vau Prof. Eindeboom is opgenomen, daarop een kort antwoord te mogen geven.
Vooreerst de mededeeling, dat ik, gehoor gevende aan den wenk mij door U gegeven, in het laatste nummer van Ae Priesche Kerkbode het eerst geweigerde schrijven vau Prof. Bindeboom reeds opgenomen had.
Bn ten tweede, wat de zaak zelve aangaat, dat de strijd, die in ónze dagen gestreden móet worden voor dé beginselen, aau br. Bindeboom en mij heilig, zoo ernstig is, dat er verraad aan dit beginsel in zou steken, wanneer meo door mijn schuld broedertwist in het eigen kamp ontstond. Ik aarzel daarom niet langer ..openlijk te verklaren, dat ik, gezien hebbende de verbittering, die bij frof. Bindeboom door mijn oordeel over de Roeper ontstaan is, leed gevoel, dat ik dit oordeel geschreven heb en hem verzoek, al wat over deze zaak | van mijne zijde geschreven is, als niet geschreven ie beschouwen.
Met de opname van dit schrijven zult U ten zeerste verplichten
Uw dw. br., Dr. 11. II. Kuyper. Amsterdam, 19 Maart 1900.
EEN PKBGBIMSLIEH
Wijze : uRols der eemceii' enz.
Al mijn zonden op Uw Kruis —
Dat die toon mij lieflijk ruisch'!
Als ik op mijn schulden let En verstom voor Uwe Wet;
Dat die toon dan lieHijk ruisch' :
Al mijn zonden op Uw Kruis!
Als ik recht mijzelven ken,
Zie dat ik een zondaar ben ; ,
Zondedroefheid mij vervult, ,
Wijl doordrongen van mijn schuld— ï Dat die toon dan lieflijk ruisch':
Al mijn zonden op Uw Kruis ! /
Was ik ontrouw in den strijd c
Biddend waakzaam niet altijd ; i
Week ik af van 't smalle pad, r
Als ik traaglijk streed en bad— *
Dat die toon dan lieflijk ruisch': 1
Al mijn zonden op Uw Kruis! c
Ireed ik als een pelgrim voort Naar de enge hemelpoort — jj
Met de blijdschap iv mijn ziel,
Dat Uw gonst üiij hief ontviel;
Bat die toon dan lieflijk ruisch': ^
Al mijn zonden op Uw. Kruis!
Zal ik door de doodsjordaan 0
Eens blijmoedig henengaan — 0 Zal het licht zijn in dien nood,
ln de schaduw van den dood — d
Dat die toon dan lieflijk, ruisch': st
Al mijn zonden op Uw Kruis! di
W. G. Stevens. w
Gelselaar.
st
Itoekaankoudiging.
Het Gereformeerde beginsel en de Kerk• B
geschiedenis. Rede gehouden bij de aan- G
v aard mg van het Hoogleeraarsambt in de sp
Theologie aan de Frije Universiteit te be
Amsterdam op Prijdag 26 Jan. 1900 oW Ol
Dr. II. II. Kuyper. Leiden, 1). Donner G< 1900.
Deze inaugureele oratie is in meer dan Va *n opzicht merkwaardig en van beteekenis.
let haar beklom een van de vroegere leerr ^
ngen der Vrije Universiteit den katheder 18
in die nog jeugdige Inrichting voor H. , nderwijs. De eerste in dien weg, waarmee er Alma Mater van harte zij gelukgewenscht.
In haar doet de nieuwe H'óogleeraar pro- '■
i fessie van Princiep en Methode van Ondei wijs, door hem te geven, bij name in d kerkgeschiedenis.
[ Overeenkomstig het karakter dier Hoogt , school zoekt en bespreekt de redenaar mee , bepaald het verband tusschen het Geref. bt i ginsel en de Kerkgeschiedenis.
Op twee begrippen komt het hier aan n.1. het Geref. beginsel €in de Kerkgtschiedcn, , en het is er om te doen het verband tussehe die twee aan te wijzen of liever den invloei van het (ieret. beginsel op de kerkgesch te doen uitkomen.
\ oor echter de geleerde redenaar tot he onderwerp zelf komt, gaat hij „eerst op he „breede veld vau de Principienlehre de „historie bewijzen, welken invloed het be „ginsel, dat de historieschrijver belijdt, oj „zijn opvatting der historie uitoefener „moet." ipag.' 8).
Bit is wel het duidelijkst en belangrijks gedeelte der Bede. Baarin wordt aangetoond, welken invloed de belijdenis dei Geref. beginselen in het algemeen op dt wetenschap der historie uitoefent, (pag. 24).
Schoon en helder is de uiteenzetting van het eigenaardige van princiep en methode van de verschillende scholen of richtingen win geschied beschouwing in het algemeen. Dat elke geschiedschrijver van een eigen aanvaard princiep en van een eigen standpunt uitgaat, wordt met klem en nadruk duidelijk aangetoond. Neutrale beoefening uer geschiedenis is er niet. Voorde bewijsvoering daarvan alle lof'.
Tocü is in verband met het geheel en het eigentlijke onderwerp dit betoog veel te uitgebreid. Het beslaat van de 40 pagina's waaruit de eigentlijke Rede bestaat,°meer dan de lielft. Voor een inleiding om van het algemeene tot het bijzondere te komen, hoe noodzakelijk en belangrijk ook, zeker onevenredig veel en groot.
Ook is de slotsom van dit overigens uitnemend historisch betoog niet duidelijk en klemmend. De invloed welke de belijdenis der Geref. beginselen iu het algemeen op de wetenschap der historie uitoefent had moeten zijn aangetoond, (pag. 24).
Of dit naar eiscli gelukt is, valt te betwijfelen, ook trots wat in pag. 23 en 24 overigens zoo uitnemend iu het licht wordt gesteld.
Indien de redenaar had trachten aau te tooueii, dat hij op zijn Theocratisch standpunt van geschiedbeschouwing recht had van meespreken met elke andere school of richting, met de idealistische, de materialistische, de empirische of hoe ze verder zich mogen noemen, ja dat hij het naar zijn beginsel eu op zijn standpunt verder zou kunnen brengen, dan een van deze, dan zou niemand kunnen ontkennen, dat hem dit uitnemend gelukt was. Beschrijver zelf trekt ook eenigermate die zelfde conclusie, als hij pag. 23 zegt: zoo blijkt dus „het theol. standpunt iu de historie én „wetenschappelijk én moreel gerechtvaardigd."
L itnemend, dat is het, maar meer ook niet. Er is lager getroffen dan er gemikt was.
Bit is volstrekt niet vreemd; Want de redenaar is vau wal gestoken zonder vooraf' de. hoofdbegrippen, waarom het hier gaat, duidelijk te omschrijven. En waar dit niet geschied is, moet het verband tusschen die begrippen of de invloed van die begrippen op elkander wel in nevelen gehuld blijven.
Bet hoofdbegrip is hier buiten twijfel : liet Geref. beginsel. Niet maar een Geref. beginsel met name genoemd, of Geref. beginselen in 't algemeen, maar het Geref. beginsel.
Wat nu verstaat de redenaar onder een Geref. beginsel? Wat onder het Geref. beginsel? En waarom wordt er straks weer gesproken van Geref. beginselen in hetzelfde verband (pag. 24), gelijk de Rede in „de Heraut" van 18 Mrt. j.1. ook wordt aangekondigd : De Geref. beginselen, en de kerkgeschiedenis? Boyaal te zijn met beginselen is zeker wel een bewijs van wetenschappelijke kracht, maar men dient dan duidelijk te zeggen wat men bedoelt.
Te meer daar er aan het begrip „beginselen" of „beginsel" altijd iets onbepaalds, iets zwevends kleeft, in onderscheiding b.v. vau dogma, leerstelling, confessie, tenzij men jndubbelzinnig zegt, wat men er onder ■'erstaat en welk beginsel men bedoelt. Ook lan is het iu zulk een verband niet zonder ;evaar Sedert Prof'. Scholten te Beiden in ;ijn leer der Herv. kerk zulk een verwarring leeft gesticht door te spreken van Geref. egmselen en wel Geref. grondbeginselen in inderscheidiug van Geref. leerstukken, is lauw keurige omschrijving noodzakelijk, als nen zich op dat terrein beweegt of zich an die terminologie bedient. Ook de listorie Seinpaal -Bohman is ten dezen pzichte leerzaam en een baken in zee.
Het tweede en kortere gedeelte der Rede eeft gelukkig ten dezen opzichte wat meer ebt- 't Oaat daar (vanaf pag. 24) over den ïvloed van het Geref. beginsel op de kerk■'.schledenis. Het eigentlijke onderwerp.
Doch ook hier begint de redenaar terstond ; ver dien invloed zeiven te spreken zonder iis ook maar eenige inlichting te geven ver het Geref. beginsel hier bedoeld.
Eerst op pag. 28, dus terwijl nagenoeg rievierde der eigentlijke Rede is uitgeiroken, komt meer of min duidelijk uit, ' it daarmee het Schriftprinciep bedoeld ordt, het principium verbi divini.
Doch wat wordt er in dit geval door veraan ? Dit princiep is uiteraard veelzijdig. Dat het een Geref. princiep is, zal niemand ^ itkennen. Maar ook het Geref. princiep? et princiep dat eenig en alleen door de sreformeerden wordt gehuldigd ? Had de reker dat niet mqeten aautoonen, zou zijn toog klemmen voor verstand en oordeel ? ' was b.v. Buther het niet eens met wat de ireformeerden van de H. S. belijden?
Doch afgedacht daarvan, waarom iiBplaats V; u het afgetrokken begrip Geref. beginsel, 0 ït liever gesproken van Geref Confessie? n( ref. Confessie en Kerkgeschiedenis dus. Of dt de Hoogleeraar in zijn onderwijs van de M. rkgeschiedenis niet evenzeer gebonden aan Geref. Confessie, alsdat hij dat onderwijs nscht te geven ,naar de. Geref. beginselen ? \ had dan de hier in het donker gelaten
Geref. beginselen kunnen laten, waar' ze e waren en als Geref. man, aan de Confessie gebonden, zou hij dan meer houvast gehad ' hebben voor het Geref. Schriftprinciep aan r Artt. 2 7 en voor het Geref. kerkbegrip aan Artt. 27 — 32 van de Confessie der Geref. kerken in Nederland. Daar toch vind ik èn het Geref. Schriftprinciep èn het 'v Geref. kerkbegrip voor ons Ned. Geref. lj Christenen, beide geleerden en ongeleerden.
Wel is in deze laatstgen. Artikelen geen sprake van kerkgeschiedenis maar van kerk; doch dat hindert in dit geval niet. Integendeel. Naar den gang van's sprekers betoog is dat juist naar den aard. Want waar hij er nu eindelijk toe overgaat (pag 28) om den invloed van het Geref. beginsel op de 1 kerkgeschiedenis aau te toonen, tracht hij 1 niet terstond en in de eerste plaats het bedoelde Geref. beginsel in relatie te brengen mét het begrip kerkgeschiedenis, gelijk men had mogen verwachten, en zoo den invloed van het eerste op het tweede aan te geven. Bangs een omweg streeft hij naar zijn doel. Dat nu kan.
Hij tracht allereerst aan te toonen, dat de H. S. de kenbron is, niet natuurlijk van de kerkgeschiedenis, maar van haar object de ke k zelve. Aard en wezen, karakter en beteekenis der kerk, wat ze is op zich zelve en in betrekking tot alles wat haar omringt leeren we uit de H. S. kennen en uit de H. S. alleen. Bicht nu de H. S. ons in omtrent het karakter der kerk en wordt aard en beteekenis der kerkgeschiedenis als van zelve bepaald door den aard van dit haar object, n.1. de kerk des Heeren, dan is daarmee de invloed van het Schriitprinciep, zij het ook indirect door of over het Gerei', kerkbegrip heen (Art. 27—32), op de kerkgesch edenis aangewezen. Deze gang van het betoog zou er dus ook vóór pleiten om uit te gaan niet van het abstracte Geref. beginsel, maar van de Geref. Confessie, die spreekt zwart op wit.
Ook bij het tweede punt is zelfs nog de invloed meer of min indirect. „Datzelfde „woord moet (volgens pag. 30) ook het „princiep zijn, waardoor de ontwikkelingsgang van de kerk en de kracht, „waardoor die ontwikkeling wordt tot stand „gebracht, ons worden verklaard." Hier betreft het dus ook meer wat de kerk is en wat er in haar schuilt fen werkt dan direct hare geschiedenis zelve. Toch is een en ander uitnemend gezegd en betoogd.
Meer bepaald geldt direct de kerkgeschiedenis het laatste punt van invloed, waarin de redenaar uiteenzet, dat „datzelfde „verbum elivinum ook de norma is, waarnaar „de ontwikkeling der kerk moet worden „veroordeeld." Immers naar den aard der zaak zelve heeft men hier niet maar een iudirecten, door een ander begrip been, maar een direeten invloed van het Geref. Schriftprinciep op de beoefening der kerkgeschiedenis zelve. Alleszins juist voorzeker.
^ eel uitnemends biedt dus deze Rede. Zij moge dan ook Profetie zijn, dat er van dezeu jeugdigen Hoogleeraar onder den zegen des Heereu veel goeds is te verwachten voor de studie der kergeschiedenis naar den eisch van het Geref. belijden.
De enkele vragen gedaan, de enkele bedenkingen geuit en de enkele bezwaren gemaakt, mogen den geleerden redenaar een bewijs zijn, dat ik zijn Rede met groote belangstelling heb gelezen en in hoofdzaak met sympathie begroet.
D. K. WlELENGA.
Drukfeilen.— In het vorige No., in het art. „Foor eer en recht" staat: vorige week, lees: laatstvorige week.—
Op bladz. 1 in dat Nr. staat onder de Ontvangsten voor Helmonds kerk: «aard, moet zijn : iïaard c. a.
advërtëntiën.
Ondertrouwd: G. J. WEI.JENBERG, v. D. m.
Wednwnr. van B. A. Wagernaker EN
E. J. DE WAL,
)Ved. M. P. HeUinua.
Twjjzel, .
Veenwouden, ( ° ' 1900.
E'tiigste kennisgeving.
Door Gods goedheid werd ons heden eene welgeschapen U O €' fl ï'fi ff geboren
P. BOS,
v. d. m.
D. BOSIen Boer, Haverkamp.
14 Maart 1900.
Fleden weid ons een welgeschapen KOOI geboren.
N. WOL DING A. A. WOLDINGA—
Rikt ëma.
Ten Post,
6 Maart 1900.
Gr e b o r e n :
ENGELINlA JANTINA,
Itochter van O. DIEMER F. DIEMER—
Bijpost.
Pastorie Warns,
20 Maart 1900.
~v ~
oor de ve'e eh hartelijke bewijzen in deelneming, ons betoond bij het oerlijden onzer innig geliefde Echtge>ote. Moeder, Behuwd- en Grootmoe'i' beiuigeu wij onzen welgemeenden
Uit oll"r naam,
Ds. M. BROUWER.
Assi'.N,
> Maart 1900.