SECRETARIAAT I

A. J. BROER, BOSLAND 20e

3e Jaarg. 7

NOy. 1933

/Ureeormeerd

vredeiorgmn

.maandblad van de geref. vereen

Voor daadwerkelijke vredeiacti

= iii ii iniMwnMnMra—lil—Wl III in« ii«mi«iiimh—«—■

(GROEP VAN INTERKERKELI3K-GEREFORMEERDE ANTI-MILITARISTEN)

Adres van de Commissie van Redactie: H. L. van Bruggen, Waterweg 173. De Bilt; Adres voor abonnementen, tevens adres van den penningmeester: D. Fokkema Sr., Heeckerenlaan 66, Zutphen Girorekening 79406. Abonnementsprijs f 1.- per jaar. Vereenigingsadres: .OW.de Graaf Setraat 3 . Bergum secretaris.

Voor advertenties wende men zich tot Schermer s i^ruKKeri] en —

Na vijftien jaren

De 11de van de 11de maand, 11 uur 1918. Onvergetelijk jaar en tijdsgewricht. Op den elfden slag van de Big Ben viel na een benauwenis van 52 maanden het centenaarsgewicht van den oorlog af van de menschheid. Het pandemonium van verschrikking was voorbij. De worgende greep om de keel had losgelaten. De ketenen, die de wereld gekluisterd hadden, waren gebroken. In het salonrijtuig 2419D in het woud van Compiegne had 1 och

de wapenstilstandsvoorwaarden gedicteerd, die Juz-

berger en zijn metgezellen moesten aannemen. 1'jigenliik vrede was het nog niet, doch de oorlog was uit. Een onbeschrijfelijke vreugde golfde door het land der overwinnaars, diepe dankbaarheid bij 1 e 111 vt neutralen en blijdschap gemengd met droefheid bjj de verslagenen. De oorlogsdemon was uitgeworpen, de furie ingetoomd. Het zou Vrede worden. Dat, waarnaar in bange duisternis de volkeren hadden gesnakt, zou nu komen. Meer nog, het zou nooit meer oorlog mogen zijn. De 13 millioen soldaten en 28 mi Hoen burgers mochten niet tevergeefs zijn geslacht op het altaar van den Moloch. Een lange rij, die dooden. Als hun geraamten eens zouden voorbij marcheeren van af den llden November, ze zouden voorttrekken uren, dagen, maanden totdat het weer November zou worden en dan zouden de voetstappen van de laatsten weerklinken in den hollen nacht. Maar toch, niet tevergeefs die lange, sombere stoet, meende men. Immers de oorlog was verklaard de laatste te zijn, tot vernietiging van het militairisme. Vrede, vrijheid, veiligheid zou komen nu, na de onmensc'helijkste der menschelijke worstelingen. Vandaar de dolzinnige vreugde op dat onvergetelijke uui dor historie.

De edele Wilson had in een plan voor „wereldvrede" de behoefte en het verlangen der menschheid neergelegd: beperking der krijgstoerustingen tot den kleinst mogelijken omvang; oprichting van een internationalen Volkenbond. De laatste kwam tot stand, mede om naar het eerste te streven. Zijn doel is: oorlogen te voorkomen door eventueele geschillen te onderwerpen aan het Permanente Hof van Aibitiage te Den Haag, of aan het Hof van Internationale Justitie of aan den Raad van den Volkenbond. Beslissingen der eerste hoven zijn bindend, in het derde

^■nTrnl nllnnn inrlion Vip+ hpslnit, met aleemeene stem-

^tSVCll aiICCU, luuivyn ,

men is genomen; is dit niet het geval, dan eerst hebben de partijen het recht den oorlog te verklaren, doch niet eerder dan drie maanden na de gevallen uitspraak. Krachtig versterkt werd de Volkenbondsgedachte in 1924 door het Protocol van Geneve; dit verklaarde den oorlog tot misdaad. Indien een oorlog uitbreekt, beslist de Raad wie aanvaller is; de aangevallene zal militair en economisch door andere

staten worden gesteund.

Lang niet alle staten hebben dit laatste protocol bekrachtigd, bijvoorbeeld Engeland niet: het zou dan zijn vloot ter beschikking van den Volkenbond moeten stellen. Helaas werd zelfs Amerika geen lid van den Volkenbond. Bij het Verdrag van Locarno sloot Stresemann, de groote Duitsche staatsman en vriend van Briand, een garantieverdrag om den vrede te bevestigen, berustend in den toestand van ElzasLotharingen. Bij het Kellogg-pact werd de oorlog uitgebannen als middel tot oplossing van internationale geschillen

Zoo scheen dan toch de vredesidee te groeien en de namen van Wilson, Briand, Stresemann, Mac Donald, Herriot zullen schitteren in de geschiedenis der volkeren als de dragers van het groote ideaal. En zoo worstelden de volkeren verder door haat en wantrouwen heen, telkens struikelend over de hinderpalen der oude vijandschap. Want de bewapening verminderde niet en als van ouds gold het: „wie den vrede wil, wapene zich ten oorlog'. Het jaar 1933 is wel het droefste in de reeks van vijftien die verliepen sedert het einde der ontzettende worsteling.

Duitschland, opgenomen in den Volkenbond tijdens Stresemann, doch permanent vernederd en verzwakt en omringd door zwaargewapenden, kampt als een, dien de keel wordt dichtgesnoerd. Geteisterd door de ontzettende wereldcrisis als geen der andere volken en gedrukt door een ontzaglijken oorlogslast, strijdt het om brood en gelijkheid. In een wanhopige bevolking vindt het nationaal-socialisme zijn aanhang en het eischt rechtsgelijkheid naar buiten bij het grootste onrecht naar binnen. Rechtsgelijkheid, om, wanneer anderen niet ontwapenen overeenkomstig het Verdrag van Versailles, ook zelf het heilig recht te hebben weder te bewapenen. En wel getuigen de woorden van den Rijkskanselier van vrede, wel stelt hij hetzelfde voor, wat ook Rusland voorsloeg: on