HET UNDBOOf CON6HS.

die een groot aantal belangstellenden bijeenbrachten en die de gehouden vergaderingen zeer belangrijk deden zijn. Ineen volgend nomtner van het Maandblad zal daarover het een en ander vermeld worden. Kon men ook al niet alle aan de orde gestelde kwestiën voldoende oplossen, toch zijn vele daarvan zeer zeker bij velen, die aan de discussiën deelnamen, tol meer helderheid gebracht en zullen zij nu ongetwijfeld op verschillende plaatsen van ons vaderland nader overdacht en besproken worden. Bovendien gaf de plaats zelf, waar het Congres gehouden werd, aanleiding tot eendruk bezoek. Menigeen was verlangend eens nader kennis te maken met Enschede, met zijne uitgebreide fabrieksnijverheid en den uitmuntenden geest van wederzijdsch vertrouwen tusschen fabrikanten en werklieden. Het liefelijke „Volkspark”, de stichting van een’ fabrikant, wijlen den Heer H. J. van Heek , eene plaats van uitspanning van 13 Ha. groot, die door alle standen der maatschappij druk bezocht wordt en ook den werkman de gelegenheid aanbiedt tot het verkrijgen van goede ververschingen {geen sterken drank) voor weinig geld, levert het beste bewijs van de goede zorgen des werkgevers voor de bevordering ook van het levensgenot der talrijke werklieden en hunne huisgezinnen (1). Het Volkspark nu, leverde niet alleen voor de gewone feestelijkheden (concerten enz.) maar ook voor de Tentoonstelling van landbouw-werktuigen en vee eene uitmuntende gelegenheid. Het Bestuur der ïwentsche landbouwmaatschappij, met zijnen volijverigen Voorzitter, den Heer J. H. van Erkelens te Helden aan het hoofd, ondersteund door financieels en persoonlijke medewerking van vele belangstellenden, heeft zich veel moeite getroost en is er dan ook volkomen in geslaagd om eene tentoonstelling te organiseeren, die aan eenige duizenden bezoekers uit de omstreken, voor een groot gedeelte per spoorweg toegestroomd, blijkbaar uitstekend voldeed. Men behoefde slechts de belangstelling gade te slaan, waarmede vee en werktuigen bezichtigd werden om zich te overtuigen, dat zulke tentoonstellingen zeer veel nut kunnen te weeg brengen, mits zij goed georganiseerd zijn, met niet te kleine prijzen en vooral ook met deskundige keurmeesters en zorgvuldige keuring van het vee en beproeving der werktuigen. Aan deze vereisohten was hier ruimschoots voldaan. He Tentoonstelling leverde ook aan de congresbezoekers van elders het bewijs, dat Twente zeer goed melkvee en zeer goede paarden bezit, terwijl ook het varkensras aan de tegenwoordige eischen der (1) Het mag hier niet onvermeld Wijven, dat behalve de kolossale fabriek der Heeren van Heek, met zijne 800 werklieden, ook de Pabrieksohool met groote belangstelling door de congresleden bezocht werd. In deze school, door bijdragen van fabrikanten reeds in 1866 ineen gehuurd lokaal begonnen, later aanzienlijk uitgebreid en aangekocht en voortdurend door hen bekostigd (in 1880 bedroegen de kosten ƒ 3376), ontvingen in het laatste jaar 363 jongens en 309 meisjes van 13 tot 18 jaar, alle inde fabrieken werkzaam, onderricht. Dit wordt aan hen gegeven bij afwisseling op verschillende uren van den dag, maar steeds gedurende den werktijd, 6 tot 10 uren inde week aan eiken leerling. Geen jongen of meisje wordt door de fabrikanten in het werk genomen, die de lessen niet bij woont en het daarvoor vereischte toelatings-examen niet afgelegd heeft. Het onderwijs is een vervolg op dat der gewone lagere schooi. Enschede, heeft reden om trotsch te zijn op zulke inrichtingen als het Volkspark en de Eabriekschool!

111