YEEVOEDEEINö.

deeling, de pens, behoorlijk volgepakt, daarna water, en na het water krachtvoeder. Al wat fijn gekauwd, pappig of vloeibaar is, gaat terstond door de slokdarmgeul naar de derde afdeeling, de boekmaag en vandaar naar de vierde afdeeling de lehmaag en nu blijftin de pens nog ruimte over voor hooi en stroo. Hiermede is de verwerking van het opgenomen voeder vooreerst afgeloopen. Het vee legt zich rustig, veelal op de rechter zijde neer en begint te herkauwen. Maar nu moet er rust inden stal zijn, het vee moet minstens drie uur tijd hebben om ongestoord te herkauwen. Terwijl de dieren daar zoo rustig liggen te herkauwen, zijnde machines in volle werking en wij hebben intusschen tijd genoeg er eens bedaard over te denken, wat nu in het inwendige van die kunstgewrochten omgaat. Wij hebben gezien dat het dier alle voedselstoffen, waaruit zijne vormbestanddeelen samengesteld zijn, inde voedermiddelen moetontvangen, en dat, wanneer het voedermengsel goed is samengesteld, alle die stoffen werkelijk in het voeder voorkomen; doch inde gedaante, zooals deze inde plantendeelen aanwezig zijn, kunnen zij niet rechtstreeks in het bloed worden opgenomen, zij moeten daartoe, door kauwen, bespeekselen, omzetting en oplossing geschikt gemaakt, zij moeten verteerd worden. De vertering van het voedsel geschiedt inde verteringsbuis, welke inde mondholte begint en inden aars eindigt. Onder het voederen hebben wij gezien, hoe de koeien het voeder opnemen, en met de tong eenige malen inde mondholte ronddraaien , tusschen de kiezen min of meer kauwen en samendrukken, terwijl de slijmklieren inde mondholte bestendig speeksel afscheiden, zoodat het voedsel onder het kauwen eenigermate bespeekseld wordt, hierdoor wordt de prop of slikbrok glibberig en glijdt nu gemakkelijk naar de pens, doch niet alleen dat de slikbrokken door het vochtig en glibberig gemaakt worden, maar inde mondholte begint reeds de spijsvertering, door het vermengen met speeksel-ferment begint de chemische werking, het omzetten en oplosbaar maken van de voedselstoffen, en zeer opmerkelijk is het, dat de spijsvertering schijnt te beginnen met het omzetten en oplosbaar maken van zetmeelachtige stoffen, dat is ademshalingvoedsel; brandstof bereiden. Ha den maaltijd begint het herkauwen, het voedsel heeft inde pens, behalve het mede ingeslikte speeksel nog andere vloeistoffen opgenomen, waardoor de voedermassa merkelijk verweekt wordt; wat inde pens oplost, gaat door de netmaag naar de boekmaag en van daar naar de lebmaag, terwijl de grovere stoffen bij gedeelten naar de netmaag, en door deze in vereeniging met de slokdarmspleet tot ballen gevormd en door den slokdarm naar de mondholte teruggebracht, om het ten halve verrichte werk nog eens bedaard over te doen. Gunt men de dieren nu rust, dan worden alle grovere voederstoffen goed gekauwd en bespeekseld, totdat het eene brijachtige gesteldheid heeft aangenomen, hierdoor is het nu geschikt om bij den terugkeer door den slokdarm onder medewerking van de slokdarmgeul, inde derde afdeeling der maag, de boekmaag, en

66