advies moet geven ? De legeraanvoerder staat ook voor eene vraag (het geval is bijna analoog met dat onder bespreking), welke hijzelf niet kan beantwoorden, als, wat steeds het geval is, ziekten onder zijne soldaten heerschen. Moet daarom den arts , die hier helpend moet optreden, het opperbevel worden toevertrouwd ? De gouverneur der kolonie zelf, een minister, en andere der allerhoogste ambtenaren staan dagelijks voor vragen, welke door henzelven niet kunnen worden beantwoord, maar niemand denkt er aan, de verschillende adviseurs daarom met de leiding van het geheel te belasten, trouwens iets onbestaanbaars. Wat hoofdzaak is, moet hoofdzaak blijven. Aan den vakman behoort de leiding van zuivere landbouwaangelegenheden. Met zijne, zoowel door studie als door veeljarige en zooveel mogelijk veelzijdige ondervinding verkregen kennis van het vak, is hij in staat, de belangrijkheid der verschillende onderdeelen, der grootste , zoowel als der kleinste in hunne verhouding, tot elkaar te schatten en hunne behoeften te peilen, eu eveneens om de wenschen, de nooden en behoeften van hen, die er zich mede bezighouden, met grond te beoordeelen. Hij is daardoor tevens de aangewezen persoon, altijd als hij, buiten alle vakkennis om, de rechte man op de rechte plaats is, om middelen en wegen te beramen, om den landbouw tot hooger ontwikkeling te brengen. Ik ben onwillekeurig afgeweken van mijn voornemen, eerst slechts het onnoodige der bestaande regeling aan te toonen en ben reeds begonnen , het verkeerde er van aan te wijzen. Ik moet daarom een stap terugdoen. Ben hoofdreden, mede door den heer Went aangevoerd voor de door hem voorgestelde inrichting, was de kleinheid der kolonie, welke het bezwaarlijk maakt, haar zoowel als Suriname met kostbare inrichtingen voor wetenschappelijk onderzoek te voorzien. Ik heb vroeger reeds aangetoond, dat het vestigen vaneen kultuurtuin inde kolonie zelve noodzakelijk is. Het zoude mij te ver voeren, aan te toonen dat eene der gelijke inrichting te Paramaribo gcene waarde heeft voor Curagao. Daarvoor verschillen de beide kolonies te veel in menig opzicht. Blijft een laboratorium. Ik geef toe, dat de beschikking over zulk eene inrichting voor Curagao van waarde zal zijn, hoewel men inde schatting daarvan ook licht kan overdrijven (het is de hoogststaande landbouw, welke de meeste behoefte heeft aan de voorlichting van dergelijke wetenschappelijke inrichtingen) , en dat het onderhoud hooge kosten eischt, welke zoo mogelijk dienen te worden vermeden. Welnu, ik zie niet in, waarom, er geene vriendschappelijke, welwillende samenwerking zoude kunnen bestaan tusschen den leider op Curagao en dien in Suriname, gegrond op eene loyale erkenning van eikaars verdiensten. Waarom kan niet in voorkomende gevallen de plantkundige of de scheikundige van Suriname naar Curagao overkomen, om ter plaatse een onderzoek in te stellen ? Yeelal zal dit zelfs niet eens noodig zijn, en zal het zenden van monsters ter onderzoek voldoende wezen. Onder de bestaande regeling kan toch ook al niet anders worden gehandeld. Welk tastbaar voordeel geeft het dan met betrekking tot deze zaak, aangenomen de bovengenoemde samenwerking, waar voor toch alle reden bestaat en waar tegen niets kan worden aangevoerd, dat de leider van Suriname tevens de hoofdleiding op Curagao heeft ? De zaak is zoo eenvoudig , dat ik het niet noodig vind , nog meer kostbare ruimte aan de bespreking er van op te offeren. De regeling werkt schadelijk Zooeven ben ik reeds begonnen dit aan te toonen. Men zoude zonder verder reeds tot hare schadelijkheid kun-

619