No. 13 4e vJaarg. 1535

Donderdag 24 Oct.

Maakt regeering en officieel orgaan van de nationale bond landbouw en maatschappij Weekblad onder redactie van het Dagelykseh Bestuur. Alle stukken voor de redactie, alle abonnementen, enz. te zenden aan BUREAU LANDBOUW EN MAATSCHAPPIJ -Tel. 17 – Ruinerwold(Dr.) UW nooaen KOnDGCIi Alle advertenties aan Drukkerij J A. Boom 2c Zn. te Meppel Abonnementsprijs voor leden f 1.50 p. jaar. Niet-leden f 2.50

I Leert economen en poli tierden' landbouw beten begrijpen—'

LANDBOUW EN MAATSCHAPPIJ

WAT STANDSBEWÜSTHEID NOG NIET VERMAG, ZAL LOTSGEMEENSCHAP DOEN: ONS VEREENIGEN.

Dit nummer bestaat uit acht bladzijden. EERSTE BLAD. Officieele mededeelingen. Nationale Bond Landbouw en Maatschappij Hoofdbestuursvergadering. Op 19 Oct. j.l. vergaderde het Hoofdbestuur in hotel Bloksma te Meppel. Besprekingen vonden plaats over de rondgezonden balans met winst- en verliesrekening betreffende het per 31 Juli afgesloten boekjaar, terwijl daarna de concept-begroohng werd behandeld. Een en ander zal ter vaststelling worden aangeboden aan de vergadering van den ledenraad, welke Is bepaald op 12 Nov. a.s. Talrijke ingekomen stukken, meerendeels over den nog steeds treurigen toestand in öe boerenbedrijven, passeerden de revue. Aan het Dag. Bestuur werden verschillende machtigingen gegeven. Uitvoerig werd gesproken over den kleinen hoer-landarbeider, die inde werkverschaffing wordt geplaatst, terwijl hij dikwijls op het eigen bedrijfje voldoende gelegenheid had productief werk te verrichten Indien hij zulks zou mogen doen onder dezelfde flpanoioele omstandigheden als Inde werkverschaffing. Hierover zal een artikel in ons orgaan verschijnen, terwijl het Dag. Bestuur maatregelen, gal nemen om verbetering van de hul' dige regelingen te verkrijgen. Uitdrukkelijk werd hierbij voorop gesteld, dat Inde eerst# plaats loonende productenprijzen bij al de te nemen maatregelen voorop moeten staan. Naar aanleiding van enkele brieven werd nogmaals vastgesteld, dat de huidige veröeeling der biggenmerken (volgens telling 1932), niet de juiste maatstaf is. De groote verschuiving van drachtige zeugen naar streken waar vroeger nooit werd gefokt, Is daarvan het beste bewijs. Een rooster van aftreding der hoofdbestuursleden werd opgemaakt. Besloten werd, waar de voortdurende groei der beweging zulks noodig maakte, verschillende personen officieel te vragen als sprekers te willen optreden op vergaderingen der afdeelingen. Het ligt inde bedoeling een lijst der sprekers aan de afdeelingen rond te zenden. Deze kunnen daaruit dan een keuze doen. Film Van den landdag te Assen werd een film Vervaardigd in opdracht van het bestuur. Deze film werd tijdens de vergadering proefgedraaid. Het bestuur was zeer tevreden over het vertoonde. Maatregelen zullen worden genomen om deze film bij de propaganda }n te schakelen. Een fllmcommlssle werd ingesteld om daarover nader te beslissen en eventueele voorstellen aan het bestuur te doen. Verschillende interne aangelegenheden Passeerden vervolgens de revue, terwijl aan het slot het door de N.V. De Agrarische Pers aangekochte gebouw werd bezichtigd. De . hóofdbestuursleden waren over dezen aankoop zeer enthousiast. Brochures. 9 Er is ons gevraagd op deze plaatste willen mededeeten, welke brochures eir momenteel nog voorradig zijn. Natuurlijk voldoen We gaarne aan dat verzoek, omdat wij daaruit zien dat, nu die avonden weer komen, men het propagandawerk ook met brochures ter hand wil nemen. Herhaaldetijlk wordt ons gevraagd naar een brochure over het door onze beweging gepropageerde systeem. De eerste oplage werd finaal uitverkocht. Aangezien enkele aanvullingen en veranderingen rijn aan gebracht in verband met den huldigen toestand, vraagt de tweede druk meer tijd, oen aanvankelijk onze bedoeling was. We kunnen echter mededeelen dat deze brochure binnenkort gereed komt en ook op deze Plaats zal worden aangekondigd. Thans zijn uit voorraad leverbaar: Brochure no. 3: De Boerenbonden en de Sociaaldemocratte, door J. Smid. 4. De welvaart van. het Nederlandsehe volk de nood inden landbouw, door Prof. *!>• t V&n Vuuil'e'n• Is devaluatie van den gulden gewenscht? ' " corporatieve vertegenwoordiging in 8- u- van den boerenstand? rv dwoasl,eid der koopkrachttheorie en # verhouding tusschen landbouw en lnoustrie. Nieuw. Gisteren en morgen In boerenleven door Prof. Ir. W. Scher-Zie vervolg op pag. 2.

Drieërlei standpunt inzake het pacht- en hypotheekvraagstuk. *« **' Er rijn. wellicht geen problemen, waarbij de verwarrende invloed van ondoordachte politieke leuzen en gebrek aan inzicht een zoo groote rol speelt als bij' de bespreking van maatregelen in zake pacht en hypotheek. Wij achten ons daarom verplicht telkens als in dezen verkeerde voorstellingen worden gepropageerd, deze recht te zetten. Niets toch is in deze materie noodzakelijker dan klaren wijn te schenken. Wij willen met het oog daarop thans Inzonderheid enkele opmerkingen maken naar aanleiding van het verslag eener onlangs door Prof. Aalberse te Amsterdam gehouden rede. Ter inleiding daarvan diene het volgende. Men kan het vraagstuk1 vajn drieërlei standpunt bezien. Het eerste is dat der pachters en hypotheekboeren. Het is niet te ontkennen, dat een krachtig ingrijpen van den wetgever zonder rekening te houden met de rechtmatige belangen van verpachter en crediteur tijdelijk voordeelig kan rijn voor de tegenwoordige pachters en hypotheekboeren. Daar staat echter tegenover, dal voor wie inde toekomst wil pachten of een hypothecaire leening moet sluiten met kleine overwaarde, de weg daarvoor vrij wel zal zijn afgesneden. Dit geldt van het jonge geslacht inde eerste plaats. De jonge menschen van thans klagen er wel over, dat de ouderen het voor hen hebben bedorven. En geheel ongelijk hebben zij daarin zeker niet. Nergens zal dit Inde toekomst echter in die mate blijken als op landbouwgebied, wanneer de radicale wenschen van sommigen in zake het pacht- en hypotheekvraagstuk in vervulling mochten gaan. Het tweede standpunt, van waaruit men het vraagstuk kan bezien, is dat der sociale rechtvaardigheid. Wij' zijn voorstander van elke politiek, die langs verstandigen weg voert tot een meer gelijkmatige en rechtvaardige verdeeling van inkomen en vermogen. Maar daarom ook juist bestrijden wij een politiek, die den een uit den nood wil helpen door den ander in nood te brengen. En dit is hier het geval. Wij stelden reeds herhaaldelijk in het hebt, dat door de krachtige maatregelen, die sommigen wenschen, de nood der pacht- en hypotheekboeren tijdelijk zal worden gelenigd door aantasting van het sobere bestaan van talloos vele kleine bezitters. Zij, die met de leus van den strijd tegen het grond- en hypotheekkapitaal deu boer opgaan, passen echter wel op, hun volgelingen dit mede te doelen. Zij1 maken het publiek wijs, dat het hier alleen gaat tegen het groot kapitaal. Indien zij' werkelijk zeiden, wat hun maatregelen zullen uitwerken, o.a. het aantasten der bezittingen van spaarbanken en dergelijke instellingen, dan zouden zij hun leuzen wel kunnen opbergen. Deze toch loopen per slot van rekening hierop uit, dat dea eeu zijn eerlijk en met moeite verworven jas wordt ontnomen om daarmede een ander, die geen jas heeft, tegen de kou te beschutten. Met het resultaat, dat een volgend jaar twee menscheu zonder jas inde kou loopen en geen van beiden geholpen zal kunnen worden. Het derde standpunt is het economische standpunt, waarbij het gaat om de vraag of het in ons dicht bevolkte land mogelijk is een toestand te scheppen. waarbij lage landprijzen samengaan met hooge loonen.

Wij zien tegen vele dingen op, niet omdat zij moeilijk zijn, maar omdat zij moeilijk worden, doordat wij er tegen op zien. Zij, die het alleen, om politieke leuzen te doen is, staan bij deze vraag niet stil, omdat zijl blijkbaar bij intuïtie voelen, dat er gevaar in schuilt voor bun leuzen. Anderen doen het niet, omdat zij niet bevroeden, welk belangrijk probleem hier verscholen ligt Tot deze laatsten rekenen wij Prof. Aalberse, over wiens rede wijl thans iets willen zeggen. Prof. Aalberse moet volgens het verslag daarvan hebben betoogd, dat, willen de prijzen der levensmiddelenl, kunnen dalen, de pachten en hypotheekrenten omlaag moeten en dat daardoor do werkloosheid zal gaajn. afnemen. De beer Aalberse Is niet de eenige, welke deze theorie verkondigt. Toch is zij volkomen onjuist. Hierop wees needs meer dan honderd jaar geleden Ricardo, de vader van de leer der pachtwaarde. Het graan, zoo zei hij1, is niet duur doordien de grond duur is, maarde grond Is duur doordien het graan duur is. Als wij hier lu plaats van graan stellen de landbouwproducten in het algemeen, dan is de toestand zoo, dat In ons dicht bevolkte land de prijzen der landbouwproducten betrekkelijk hoog moeten zijn in verhouding tot de Loonen. Alleen daardoor wordt de grond intensief geëxploiteerd en kan aan zooveel mogelijk menseben door de exploitatie van den bodem direct en indirect een bestaan worden verschaft. Eln als de prijzen der landbouwproducten hoog zijn, is ook de grond boog in prijs. Daardoor rendeert bet, veel arbeid te besteden aan de vermeerdering en het behoud van de vruchtbaarheid van den grond. Wil men lage landprijzen, en daarmede in verband ook lage hypotheekschulden, dan moet men ook hebben lage loonen. Hooge loonen en' lage land prijzen kan men alleen handhaven in dun bevolkte landen, waar men volstaan kan met de extensieve exploitatie van den grond. Tenzij men natuurlijk er niet tegen opziet, duurzaam een groot deel der bevolking als werkloozen te blijven onderhouden. Prof. Aalberse stelt zich blijkbaar voor, dat, als de boeren weinig pacht en hypotheekrente betalen, zij het geld, dat zijl zoodoende uitsparen, zullen besteden om meerarbeid te doen verrichten. Dit doen zijl echter alleen, indien die meerdere arbeid rendeert. Anders houden zij' het geld inden zak. Thans is de toestand zoo, dat veel minder productieve arbeid achterwege blijft, omdat de aanwending er Van niet rendeert. En die arbeid wordt niet meer rendabel door verlaging van pacht en hypotheekrente. Ook als een boer in het geheel geen pacht of hypotheekrente betaalt, zal hij toch geen arbeid laten verrichten, waarvoor hij twee H.L. graan als loon moet betalen, terwijl die arbeid den oogst slechts met een H.L. vermeerdert. Wij staan hier voor een vraagstuk, n.L betreffende het verband tusschen loonen en landprijzen, waarop men onder den invloed van valsche leuzen en gebrek aan inzicht den kijk kwijt is. En het komt ons wenschelijk voor, dat dit vraagstele in politieke kringen nader onder de oogen wordt gezien, voor men verder gaat de maatschappelijke verhoudingen door onverstandige maatregelen in zake pacht en hypotheek nog verder te ontwrichten Moge dit worden ingezien voor het te laat is. Eerst wanneer men uitgaat van

een. deugdelijk inzicht In deze materie kan men maatregelen nemen, waarvan inderdaad voor de pachters en hypotheekboeren op den duur veel is te verwachten. Op dit standpunt stelt zich Landbouw en Maatschappij. Onze organisatie weigert zich achter leuzen te plaatsen, die wel aanhangers bezorgen, maar per slot van rekening geen baat brengen, omdat zijl op verkeerd Inzicht berusten. Het is met het oog daarop, dat het 0.1. inde eerste plaats noodig is to komen tot herstel der juiste verhouding tusschen de prijzen der landbouwproducten en het algemeen looju- en prijspeiL De moeilijkheden, die er op het gebied van het pacht- en hypotheekwezen bestaan, zullen dan voor een groot deel zelf verdwijnen en voor het andere kleinere deel gemakkelijker zijn op te lossen. Ons Agrarisch Persbedrijf. Aan de inrichting van de drukkerij voor het Agrarisch Persbedrijf wordt met groote voortvarendheid gewerkt. De leiding van het nieuwe bedrijf beheerscht haar taak volkomen, zoodat de afdeellng handelsdrukkerij met glans tegen 1 December a.s. gereed komt. Alles is ook hier een kwestie van organisatie, van verdeeling van werkzaamheden. leder man staat bij den opbouw van de drukkerij op de plaats, waar hij hoort en op die wijze loopt alles op rolletjes. Geen minuut wordt in ledigheid doorgebracht en op deze wijze wordt lederen dag heel wat werk verzet. De belangstelling voor het nieuwe bedrijf is allerwegen zeer groot. Hoe kan het ook anders?! Hier wordt gebouwd aan een gemeenschapsbedrijf, waarbij duizenden worden geïnteresseerd. Over het geheele land wordt ijverig gewerkt aan de plaatsing der aandeelen en naar de binnenkomende berichten te oordeelen, geschiedt dat overal met zeer gunstig resultaat. Ook hier blijkt weer, dat bij een goed gelelde actie en door samenwerking dlles te bereiken is. De macht van boeren en plattelandsmlddenstanders Is haast onbegrensd, wanneer ze hun plicht begrijpen. Deze plicht bestaat hierin, dat men gezamenlijk optrekt voor zijn belangen. Het begint er naar uitte zien, dat men dit thans ten opzichte van het Agrarisch Persbedrijf wil en zdl doen. Naast de zeer vele landbouwers, en ook arbeiders —, die reeds financieel hun medewerking toezegden, zijn er talrijke middenstanders, die aandeelen nemen. „Dat geld is veilig belegd,” merkte ons dezer dagen een middenstander op. „Ik heb die verzekering gekregen uit den mond vaneen uitgever, en hij kan het weten, nietwaar?” Zoo Is het inderdaad. Reeds nu staat vast, dat het bedrijf zal rendeeren. Vooral ook mede hierdoor, dat het goedkoop zal kunnen produceeren, waardoor de toevloed van werk groot zal zijn. Men kan er daarnaast verzekerd van zijn, dat het te leveren product van eerste klas kwaliteit zal zijn. Ook in dit opzicht zal het bedrijf voor de grootste ondernemingen op dit gebied In ons land niet onderdoen. De grootste orders zullen inden kortst mogelljken tijd kunnen worden afgewerkt. En hoewel geen order het bedrijf te groot 'zal zijn, evenmin zal geen opdracht haar te klein zijn. Daarom, leden van Landbouw en Maatschappij, hebt gij straks tegen de feestdagen naamkaartjes noodig, bestelt ze dan thans bij Uw eigen bedrijf. Ander drukwerk, dat pas in December gereed behoeft te zijn, kan eveneens reeds nu aan het Agrarisch Persbedrijf ter uitvoering worden opgedragen. Zoo staat bij ons Persbedrijf In wording, alles in het teeken van den arbeid. Over de uitbreiding van onze eigen pers volgen spoedig nadere mededeelingen. Groote plannen zijn in dat opzicht in voorbereiding. Alles heeft echter zijn tijd noodig! Gritisch wordt elk plan en elke idee bekeken, opdat geen onbezonnen stappen worden gedaan. Het Persbedrijf moet stevig gegrondvest worden, opdat het tot in lengte van dagen de belangen van het platteland kan dienen en daardoor de geheele samenleving. Derhalve moet van meet af aan de opbouw in alle onderdeelen solide zijn, vooral ook financieel. En daarom wordt de inrichting van het bedrijf ook zoo sober mogelijk uitgevoerd. Solide en degelijk, maar met vermijding van alles, wat zelfs ook maar naar luxe zou zweemen. De eenvoudige plattelander moet straks, als hij een kijkje komt nemen in z ij n bedrijf, want dat is het —, zich daar thuis gevoelen als in zijn eigen woning. Welnu, daar zal voor gezorgd worden. leder aandeelhouder is nu reeds welkom. Men volge het voorbeeld van het Friesche lid van Landbouw en Maatschappij, dat in

„Platteland en middenstand moeten de handen ineenslaan” aldus een artikel in dit nummer. Daarom leden van Landbouw en Maatschappij, koopt bij de adverteerders in dit blad. gg— '' ■" —— i 'i'.— Meppel toevend, zijn schreden Inde eerste plaats richtte naar het bedrijf, waarvoor ook hij een steentje had bijgedragen en dat hij met welgevallen In ©ogenschouw nam. „Goed gezien, om dat ruime gebouw aan te koopen,” sprak hij. „Dat Is een koopje. Daar kan heel wat in gebeuren en daar zal ook heel wat in gebeuren, daar ben ik van overtuigd.” Toen sprak hij nog woorden van lof over het orgaan Landbouw en Maatschappij, het blad, dat volgens hem iedere boer moest lezen. Inderdaad! Nog zijn we niet zoover, maar het gaat inde goede richting. Den laatsten tijd melden zich eiken dag weer nieuwe abonné’s aan. Er bestaat belangstelling voor ons blad, wat een krant inde eerste plaats noodig heeft. Een belangstelling, die gaandeweg In Intensiteit en omvang zal toenemen. Daar zal het Agrarisch Persbedrijf voor zorgen! Middenstand en platteland. Het platteland en de middenstand inde provinciale centra hebben door de eeuwen heen een levendig contact met elkaar onderhouden en dit zeer ten voordeele van belde partijen. Bij een rondwandeling door de stad kan men zich overal van deze waarheid overtuigen. De mooie winkelstraten met de vele modem Ingerichte magazijnen wijzen er op, dat de provinciesteden het commercieel© centrum vormen vaneen wijde omgeving met haar agrarische bevolking. Deze waarheid springt nog meer in het oog als wij op de marktdagen rondwandelen Inde „steden" en het groote aantal bodediensten opmerken, welke zorg draagt voor de expeditie der goederen naar het omliggende afzetgebied. De vele nieuwe panden, zoowel in het oude centrum als inde jongere wijken getuigen dat het debiet zich veel verder moet uitstrekken dan de plaats van vestiging. De stedelijke autoriteiten hebben voor het meerendeel steeds begrepen, welke vitale belangen er mede waren gediend voor de stad hunner Inwoning, dat de verbindingen met het achterland zoo goed mogelijk zijn Ingericht. Daarnaast trachtte men inde middeleeuwen zich vaak een monopolistische positie te verschaffen door het verkrijgen van stapelrechten e.d., een instelling waarvan in het noorden des lands met name Groningen heeft geprofiteerd. Trouwens vormt Gruno's veste wel in het bijzonder een voorbeeld hoe door goede verbindingen de handel uit diverse provincies tot zich kan worden getrokken. Naar alle zijden steekt „de stad” haar voelhorens uit inden vorm van kanalen, harde wegen, spoor-, tram- en autobus verbindingen. Wie des Dinsdags de pantoffelparade langs Heerestraat, glènde riepe, enz. gadeslaat, kan concludeeren dat deze verbindingen den Groninger handeldrijvenden middenstand geen windeieren legt. Niet „umsonst” merkte een Groninger winkelier ons eens op, dat als de Dinsdag goed was, de geheele week het er mee kon doen. Hetzelfde geldt voor de overige centra In het noorden. Winschoten is het centrum van het stoere Oldambt met zijn vermaarden landbouw; Veendam, Stads- en Mussclkanaal, alsmede Ter Apel zijn middelpunten van het veelzijdige bedrijfsleven inde Veenkoloniën en zij alle hebben tijden gekend vaneen haast Amerikaansche ontwikkeling op zakengebied. De handelspaleizen, die wedijveren met de best geoutilleerde in de grootere plaatsen, vormen hiervoor een tastbaar bewijs. Niettegenstaande minder goede verbindingen beschikte Assen ook reeds in het midden der vorige eeuw overeen beduidenden handel met de omgeving en hadden zich hier ook reeds Industrieën gevestigd, wier afzetgebied zich zelfs tot over de landsgrenzen uitstrekte. De opening van de spoorlijn Groningen Meppel in 1870 sloot de stad aan bij het wereldverkeer en stimuleerde in niet geringe