Te Soerabaia arbeidt de zendeling a. delfos van de christelijk gereformeerde kerk, met groote volharding de harten ook der Europeërs zoekende te winnen voor evangelieprediking en kerkbouw onder de Maleiers; (1) terwijl, en dat is de meest oostelijk gelegen post, te Soembar-Pakem, in de residentie Bezoekie het Javacomité, zijn' zendeling Dr. j . p. esser heeft, die eene bijbelsche geschiedenis vertaalde in het Madoereesch, en ook de vier Evangeliën en de Handelingen met de hulp van een' inlandschen onderwijzer overzette. Begeerig slaat hij het oog op Madoera zelf, sinds 'ó eeuwen in ons bezit, met eene bevolking van twee millioen zielen, en waar nog nimmer iets door de zending is beproefd. Het is slechts door een smalle zeëengte van Soerabaia gescheiden. De Europeesche christenen, die er wonen, hebben een' predikant, het volk nog geen' zendeling! (2)

Indien het mij geoorloofd is, samen te vatten, dan tel ik op Java met zijn 18 millioen inwoners, 2 7 zendelingen en 12000 christenen; vergeten wij daarbij niet, dat de arbeid nog slechts eenige jaren telt.

Van Java wenden we ons noordelijk naar het ontzachelijke Borneo, waar het Rijnsche Zendelinggenootschap nu reeds 50 jaren heeft gearbeid. Laat mij aanhalen, wat ik er ten vorigen jare van schreef: //Toen het in 1859 er tien vrij groote gemeenten had verzameld, brak de opstand uit tegen het Nederlandsch bestuur. Vier zendelingen en drie zendelingsvrouwen werden vermoord, de zendingposten, behalve Banjer-massin, verwoest. Eerst in 1866 kon de zendeling zimmer tot zijne Dajakkers terugkeeren, en een' nieuwen post Kwala-kapoeas stichten.

(1) De zendeling DELFOS staat gereed tot herstel van gezondheid naar Nederland terng te keeren. Red. (2) Dr. ESSER is tegelijk met Br. KR.EEMER naar Nederl. gekomen. Bed.