nog wel eens medewerking erlangen van de Hoofden tot het. oprichten of verbeteren van schoolgebouwen, tot het aanschaffen van meubilair, of wel was soms eene opwekking in de gemeente voldoende om de handen tot hulp in een te slaan. En al ontkennen wij niet, dat er plaatsen zijn, waar die medewerking nog gevonden wordt, toch meenen wij te moeten zeggen, dat deze zeer verminderd is. Niet alleen huurde het gouvernement gebouwen, doch met kwistige hand werd meubilair, enz. aangeschaft. De niet bevoorrechte negeryen werden onverschillig, men wees bij opwekking van onze zijde op de plaatsen waar gouvernemeutsscholen alles met zich brachten, niets van de bevolking eischten, eu men eindigde met niets te verleenen. Voor de genootschapsschool te Tomohon, met gemiddeld 160 leerlingen, kan men zelfs geen trede van den trap gemaakt krijgen, geen faros katoe bekomen, zonder betaling.

Elders drong men bij herhaling aan, dat ik de behulpzame hand zou leenen om eene gouvernementsschool te bekomen. Op mijne vraag waarom men daarop zoo gesteld was, luidde het antwoord: dan behoeven wij geene schoolbehoeften meer voor de kinderen te koopen, het Gouvernement bekostigt alles, huurt een huis, dat ook voordeel geeft aan degenen, die een goed huis hebben, het schaft meubilair aan; de onderwijzers hebben hooger tractementen, kunnen meer huishuur betalen, doen meer uitgaven, wat alles voordeel oplevert, en, wat ook niet weinig beteekent, werd mij gezegd, de aanwezigheid van eene gouvernementsschool opent betere huwelijks-uitzichten. Toen ik in een paar negeryen aandrong om het school-kerkgebouw uit handen van de negery in die der gemeente te doen overgaan, opdat dan van gemeentewege het gebouw beter zou onderhouden worden, daar 't nu door de negery verwaarloosd werd,