het mag als regel gelden, dat de onderwijzer, die de kunst verstaat de leerlingen te boeien, ook geen schoolverzuim heeft, waar men hem ook plaatse. Daarom breng ik de onderwijzers bij klachten over schoolverzuim, het maleische spreekwoord in herinnering:

Adalah gula, adalah semut! d.i. »Waar suiker is, zijn mieren."

Het lezen ging tamelijk zuiver, maar droog en zonder den minsten nadruk, waaruit het goed begrip van het gelezene zou zijn op te maken. Toch bleek bij nadere bespreking, dat de leerlingen wel iets begrepen, maar niet genoeg in samenhang. Er zijn er toch onder de Maleische schoolboeken wel, waarvan de leesstof goede aanleiding geeft tot nuttige en opgewekte bespreking.

Ik sprak daar van Maleische schoolboeken, en noemde daarmede onwillekeurig een der hinderpalen voor bevattelijk onderwijs voor die jeugd: want het Maleisch is hun eene gansch vreemde taal, even als het Spaausch voor onze Nederlandsche jeugd! Er zijn geen boeken in hunne lands- of moedertaal, en zij moeten dus beginnen met eene vreemde taal aan te leeren, en daarin te leeren denken en spreken!

Het is moeielijk en bezwarend om voor elk eiland weder afzonderlijke boeken te hebben in de landstaal. Yeor Rote met zijn 54,000 bewoners (1) zou zelfs sprake zijn van twee hoofddialecten, ofte wel acht of negen onderling verschillende dialecten. Kon men alles tot één dialect brengen, dan was het zeker wel de moeiten en kosten waard, enkele schoolboeken en voor de christenen enkele evangeliën te bezitten in de Rotesche taal.

Van den Hulpprediker daar geplaatst, mag geeischt worden, dat hij zich op de kennis der landstaal toelegge,

(1) Volgens sommigen 62,000.