dere inkomsten uit verpleeggelden aan den ziekenhuisarbeid ten goede.
Naast 912 nieuwe klinische patiënten in het ziekenhuis, vinden wij ruim 34000 behandelingen in de diverse poliklinieken vermeld.
Dr Dake zond ons een zeer uitgebreid verslag over het ziekenhuis Immanuël te Bandoen g. Dit beslaat met zijn 3 hulphospitalen en 12 buitenpoliklinieken, een zeer groot terrein op de Bandoengsche Hoogvlakte; 6225 klinische en 24000 poliklinische patiënten werden behandeld. In het anti-opium paviljoen werden 464 patiënten opgenomen, onder wie 138 recidivisten; behalve voor de genezing der opiumlijders is deze tak van arbeid ook van groote beteekenis voor het inzicht, dat gaandeweg gewonnen wordt in den maatschappelijken en moreelen achtergrond van het opiumkwaad. Het Inheemsche personeel omvatte ca. 120 mannen en vrouwen. Van de eigenaardige moeilijkheden, die vorming en leiding daarvan moet opleveren, krijgen wij een indruk wanneer wij vernemen dat daaronder niet minder dan 7 verschillende volken zijn vertegenwoordigd. Naast een meerderheid van Soendaneezen, ook Javanen, Chineezen, Bataks, Dajaks, Sangireezen en Toradja's.
De geestelijke arbeid in de ziekenhuizen vraagt steeds meer de aandacht; dat daarvan een stillen invloed en een getuigenis voor het Evangelie uitgaat is zeker. Tot bizondere dankbaarheid stemt het, wanneer soms ook de vruchten daarvan zichtbaar worden, gelijk nu op de plaats waar een der hulpziekenhuizen gevestigd is, een kleine Christengemeente ontstond in aanwijsbaar verband met den arbeid aldaar verricht.
Van het ziekenhuis Bajoe-Asih te Poerwakarta staan ons de minste gegevens ter beschikking; door de overplaatsing van Dr Verdoorn naar Soekaboemi had Dr Bosman de handen wel zeer vol. Ook dit ziekenhuis heeft een zeer ruim arbeidsveld, dat telkens nieuwe mogelijkheden opent. Het strekt door poliklinieken zijn invloed uit tot ver naar het Noorden, Tjilamaja en omgeving. Aangezien fondsen ontbraken voor de stichting van een hulpziekenhuis in die streek, heeft men daar een proef genomen met de inrichting van een zi ekenherberg, waar patiënten, die van verre komen en