Ik. Ja, dat. is wel waard te worden opgemerkt. Wie hebben, bezitten niet, en wie niet hebben, bezitten. Wie hebben, gebruiken 't niet, en wie niet hebben, gebruiken het. Wien de erfenis behoort, ontvangen ze niet, en wie geen erfgenamen zijn, krijgen liet goed. Wien de maaltijd wordt voorgezet, wil niet« eten, en wie niet onthaald wordt, eet. Zóó gaat het daarmede.

De hadji. Wat meent gij met dat alles, zoo omgekeerd? Wat is de zin van al die tegenstellingen?

Ik. Met degenen, die hebben en niet bezitten, bedoel ik hen, die Islam heeten, en met degenen, die niet hebben en toch bezitten, de zoogenaamde kafir (ongeloovigen): 't Is inderdaad alles omgekeerd. Zij, die gelukkig genoemd worden, zijn ongelukkig. En zij, die ongelukkig heeten, worden gelukkig. Die den naam hebben van pïnter, (wijs, bekwaam) zijn dom. En die den naam hebben van dom, worden pinter. Dit is het beeld van de islamieten en de kafir. De islamieten steunen op hunne afkomst, op hunne gebeden en godsdienstige instellingen, en verzuimen daarbij hunne noodzakelijkste plichten; daarom zijn ze arm en onwetend, terwijl de zoogenaamde kafir, arm en eenvoudig en op ieders tong, zich beijveren, te zoeken naar hetgeen den zondigen mensch in deze wereld betaamt, en zoodoende in het eind gelukkig, verstandig en deugdzaam niaakti Wat dunkt u daar van?

De mattenmaker. Mij komt het inderdaad ook zoo voor. De Javanen maken werkelijk te veel drukte met dit en met dat. Nu moet er zus en dan weêr zoo gedaan worden. En wat het alles beduidt, weet men niet. Men volgt maar leugenleer (oedjar penggorohan) en goddelooze wetenschap. (1)

(!) Elmoe pangiwó noemt de mohammedaanscli godsdienstige Javaan alle wetenschap, die niet uit den Islam is, en in hare geheimenissen menigmaal tot booze doeleinden wordt aangewend. «Oedjar pënggorohau" wordt door sommigen in denzelfden zin gebezigd; anderen doelen daarmede meer bijzonder op allerlei bijgeloof in het berekenen van gelukkige en ongelukkige dagen en wat dies meer zij, voor zooveel dit uit den vóor-mohammedaanschen tijd afkomstig sehijnt.