Naar onze meening moeten eerlang zendelingen met eenige Minabassers en wel van de meest beschaafde, allen christelijk gezinde mannen, zich als kolonisten naar Bolailng verplaatsen. Als zij zedelijk gesteund worden door de Regering, dat wil zeggen, als van Regeringswege te kennen gegeven wordt, dat zij prijs stelt op de ondernemingen van hare onderdanen, dan zal men hen niet bemoeijelijken, tenzij die inlandsche grooten begrijpen, dat zij opgewassen zijn tegen het Nederlandsch gezag. Het is zeker, dat deze gedachte bij hen geleefd heeft, zoo lang zij de hoop koesterden, dat de Atsjinezen zich zouden handhaven. Die gedachte zal gedurig hernieuwd en van tijd tot tijd versterkt worden door de geheime Zendelingen van den Islam. Die gedachte zal niet worden uitgeroeid , dan wanneer men ondervindt, dat alle weerstand tegen het Nederlandsch gezag op nederlaag uitloopt. Dit alles geldt de grooten, of liever de vorstjes, die naar den trant van de afrikaansche dwingelanden regeren, vooral als zij weten zulks ongestraft te kunnen doen. Maar het volk zal anders oordeelen, wanneer het eenmaal ondervindt, dat de Zendelingen hunne vrienden en weldoeners zijn, en dat het Evangelie de uitdrukking is van de hoogste liefde Gods, door en in menschen geopenbaard.

Voor ons christelijk gevoel heeft het iets verschrikkelijks, dat volken onder ons gezag staande, prijs gelaten worden aan eene raagt, die haren hechtsten steun vindt in de stompzinnigheid van het volk, en dat men moet smeeken, in een christelijk land, om de middelen, die volstrekt noodig zijn, om licht, liefde en leven in die kleine wereld te verspreiden. Zou niet de Minahassa geworden zijn, wat nu Bolaang-Mongondou is, als men ten aanzien van gene even als van het laatste gehandeld had? Of is het niet waar, dat Gorontalo, Bolaang-Mongondou, Bolaang-Itam, Bwool nog in het begin der 18de eeuw een aantal Christenen telden, terwijl men thans den toegang weigert aan Zendelingen? (1)

Men late den Islam voortwoekeren, en de tijd zal komen, dat

(1) In het jaar 1705 telde Ds. brands op zijne bezoekreis in ie Minahassa - 499 inlandsche christenen. t | in Bolaang 153 , t J-| .1 , Bolaang-Itam. 472 4Sfi i "3 i > Bwool, van waar de aanslag op Menado 1 in 1875 uitging £ i Attingola «I .. 1018 .. 300 f