HET SOCIALISME IN DUITSCHLAND.

47

kandidaten uitbrengen. Ondanks den toestand van minderheid , waarin de uitzonderingswetten het socialisme plaatsen, moet zijn organisatie wel hecht zijn, om op gelijken voet te kunnen onderhandelen met de andere partijen, die haar volle vrijheid van beweging hebben en over alle middelen tot den strijd kunnen beschikken, ja waarvan sommige zelfs door het openbaar gezag gesteund worden.

De strijd bij de laatste algemeene verkiezingen heeft overigens getoond welke levenskracht de werkmanspartij bezit en welke toekomst haar wacht. Niet meer in Noord-Duitschland alleen plant de beweging zich voort; ook in Zuid-Duitschland wint het socialisme veld. Hoewel in het zuiden de industrie minder ontwikkeld en het bezit in meer handen is dan in het noorden, kan men aannemen, dat de toestand der arbeiders-klassen daar meer en meer overeenkomst krijgt met dien der werklieden aan deze zijde van den Main. Hebben wij daarin den weerslag te zien van de militaire instellingen, waarmede men de minder onderdanige zuidelijke stammen begiftigd heeft? Hebben die stammen willen protesteeren tegen de geweldenarijen der pruisische verovering van vóór zestien jaren ? Is het een gevolg van het nieuwe fmantieele stelsel? Of zou het feit, onafhankelijk van elke regeeringsdaad, vervuld worden, alleen als een gevolg van de steeds toenemende opeenhooping van kapitaal en de verarming van het volk? Welke ook de reden moge zijn, bij de laatste verkiezingen heeft zich naast de vijf voorname brandpunten — Berlijn, Saksen, de Rijnprovinciën, Hamburg-Altona en Breslau, — een middelpunt van socialistische agitatie gevormd. Van Frankfort, de wereldstad van Zuid-Duitschland, is de beweging uitgegaan, die zich van Mainz tot Hanau, van Wiesbaden tot Darmstadt uitgestrekt heeft, over een grondgebied, met meer dan een half millioen werklieden bevolkt. Hanau, Offenbach en Mainz hebben aan de socialisten drie nieuwe zetels verschaft, en 't scheelde niet veel of Frankforts afgevaardigde was ook een socialist geweest. Ook te Neurenberg behaalden de socialisten de overwinning, terwijl te Munchen, Augsburg, Stuttgart, Mannheim en Carlsruhe door de tegenpartij slechts een kleine meerderheid behaald werd.