52

HET SOCIALISME IN DUITSCHLAND.

kunnen vinden, omdat hij het onmogelijke wil, dat namelijk de eene schaal der balans daalt, zonder dat de andere naar boven gaat. Wat stelt hij tegenover de misschien overdreven, maar in elk geval zeer ernstige eischen der socialistische partij? — Een hersenschim.

VI

Toch zou er wel een middel te vinden zijn om de wenschen der volksklassen te kunnen bevredigen. Zou men de hulpbronnen, welke de tollen aan de grenzen niet verschaffen, niet over de grenzen bij den nabuur kunnen zoeken? De heer von Bismarck geeft dat middel wel niet zelf aan de hand, maar de officieuse pers schijnt het niet te versmaden; telkens weer roept zij den werklieden toe, dat de regeering hun wel te hulp zou komen, wanneer de wapeningen in het buitenland haar niet dwongen ontzaglijke offers aan het leger te brengen. Terwijl zij zich houdt alsof zij de milliarden, die wel van zelf zouden komen, over 't hoofd ziet, noemt zij de ontwapening der andere mogendheden het eerste vereischte, om tot verwezenlijking van het staatssocialisme te geraken.

Deze wijze van voorstellen zou, voor 't geval de lust naar avonturen eens opkwam, gevaarlijk kunnen zijn, wanneer men te doen had met een partij, die minder staatkundig doorzicht bezat en minder beschaafd was dan onze demokratische werkmansstand. Hoewel van haar eigen pers beroofd en bijgevolg genoodzaakt om de feiten naar de voorstelling van een der betrokken partijen te beoordeelen, is het toch niet zeker, dat de volksklasse den heer v. Bismarck overal zou volgen, waar hij haar ter voldoening zijner eerzuchtige plannen gelieft heen te leiden. Hoe vredelievend de socialisten ook gezind mogen zijn, toch kennen zij de macht der vaderlandsliefde te goed, om daarmede geen rekening te houden; Bebel zelf verkaarde in het afgeloopen jaar in den Bijksdag, dat zoo het duitsche vaderland werd aangevallen, de socialisten bereid zouden zijn het te verdedigen. Daar was echter sprake van een inval in het vaderland,